BLOG
Meira um Glóa á Grænlandi
Síðan ég rakst á söguna af Glóa á Grænlandi árin 1912-13 hefur hún ekki látið mig í friði. Ég sökk mig í bókina „Um þvert Grænland“ eftir Vigfús Sigurðsson. Ég hyggst enn að gera úrdrátt úr þessari bók og dagbók Alfreds Wegener til að kynna sögu Glóa, en í dag var ég svo heppin að fá grein um Glóa eftir Önnu Louise Schneider. Greinin birtist áður í Icelandshunden nr. 1, 1999, tímariti danska klúbbsins. Ég fékk leyfi til að birta þessa grein hér á vefsíðunni. [Ég þýddi hana á ensku](https://www.fjarhundur.is/en/blog/meira-um-gloa-a-graenlandi) og læt það dugar. En hér er hægt að lesa frumgreinina: [**Kamikdyret Glóë**](https://drive.proton.me/urls/AC4NF3Z6DR#YLqyz8SS3wDc)
Hundakassi á Sellátrum
Ég rakst á þessa litlu og skemmtilegu frásögn frá Sellátrum, en það er Höskuldur Davíðsson sem á aftur heiðurinn af því að segja frá bernskuminningum sínum og færi ég honum bestu þakkir. Sögur eins og þessi gefa okkur smá innsýn í samofið líf manna og hunda á gamla tímanum. Höskuldur skrifar 19.júlí 2024 "Það var sjósorfin möl úr fjörunni sem gólf í fremri gangi gamla húsins á Sellátrum. Þar gátu hundarnir gert þarfir sínar ef útihurð var lokuð vegna veðurs eða af öðrum ástæðum að nóttu til. Svo var bara þrifið að morgni og þótti heldur leiðinlegt starf fyrir stubbana. Á þessari mynd úr albúminu hennar Guðnýjar systur minnar, höfum við Björgvin fóstbróðir minn, greinilega reddað þessu vandræða máli og búið til útisalerni fyrir hundana, svo að við slyppum við þrifin. Okkur hefur láðst að tengja saman það að hundarnir gerðu þetta bara þegar þeir voru lokaðir inni. Þetta hefur greinilega verið stór viðburður og ástæða til að fá lánaðan íslenska fánann, sem var helgigripur og ekki lagður að hégóma. Á bænum var mikið talað um að hver og einn þyrfti að leggja sig fram til hins ýtrasta til að styðja við nýfengið sjálfstæði landsins og hefur okkur trúlega fundist við hafa gert okkar í því máli þarna. Við minnumst hinsvegar ekkert á það að efnið var sjálfsagt fengið "lánað" úr framkvæmdum við byggingu rafstöðvar og verkfæri eftir okkur hist og her út um allt tún, komandi upp úr sinunni ónýt að vori, við lítinn fögnuð föður míns. En stoltið og tilfinningin um að hafa gert gagn, yfirskyggði sjálfsagt atyrðin og skammirnar hjá stórsmiðunum. Allavega hélst þörfin við líði, til að halda áfram að byggja eitthvað, hjá okkur báðum, alveg fram á elliár."
Vel heppnaður dagur
Í gær var haldinn Dagur Íslenska fjárhundsins og þjóðarhundinum var fagnað víða um landið sem og í útlöndum. Samfélagsmiðlar fylltust af myndum og hátíðarkveðjum. Í [hádegisfréttum á RÚV](https://www.ruv.is/utvarp/spila/hadegisfrettir/25243/a16kcp/thorarinn-eldjarn-um-mark-watson) kom innslag og viðtal við Þórarinn Eldjárn, rithöfund og ljóðskáld um mynd sem hann birti á facebook síðuna sína í tilefni dagsins. Myndin sést hér að ofan (með leyfi Þórarinns fyrir birtingu) og sýnir Mark Watson, breskur ferðafélagi hans, Þórarinn Eldjárn (þá 9 ára) og Hjört Benediktsson frá Marbæli, safnvörður í Glaumbæ. Myndina tók pabbi hans Þórarinns, hann Kristján Eldjárn, rithöfundur og fræðimaður sem var forseti Íslands frá 1968 til 1980. Þórarinn segir frá því að 7. júlí 1958 var hann í ferð með pabba sínum, sem þá var þjóðminjavörður, og leiðin lá í Glaumbæ í Skagafirði. Þeir feðgar voru að reyna að ná þangað áður en Mark Watson kæmi til að tryggja að hann þyrfti ekki að greiða fyrir aðgang að safninu sem hann hafði sjálfur kostað. Þegar þeir komu í Glaumbæ var Mark Watson kominn og var búinn að greiða aðgangseyrinn. [Sjá einnig hér.](https://www.ruv.is/frettir/innlent/2024-07-18-minnist-bjargvaettar-islenska-fjarhundsins-417938) Ég hafði mjög gaman að þessu innslagi og myndina sem ég hef aldrei séð áður. Þegar ég mætti í Glaumbæ um klukkan 16 hittumst við hundaeigendur sem komu saman til að fagna deginum akkúrat við sama húsagafl og myndin var tekin fyrir 66 árum síðan. Okkur til mikillrar ánægju mætti líka RÚV á viðburðinn og fangaði þessa yndislegu stemmningu í Glaumbæ sem myndast á hverju ári á þessum hátíðardegi. Sagt var frá viðburðinum [í kvöldfréttum á RÚV.](https://www.ruv.is/frettir/menning-og-daegurmal/2024-07-19-blidir-barngodir-og-gott-ad-knusa-tha-418004) Það er frábært að sjá að Dagur Íslenska fjárhundsins vekur meiri og meiri eftirtekt. Hér er hægt er að sjá myndir frá [viðburðinum í Glaumbæ](https://www.facebook.com/byggdasafnskagfirdinga/posts/pfbid02af61MeL4A2ymcLZ3N9CW5sVTFdWRsjvE9Gc5tHXzZ6Z6hWrZNw88qqPbxydbxfEal) og hér frá [viðburðinum í Árbæjarsafninu](https://www.facebook.com/media/set/?vanity=ola.bjartmarz&set=a.3280778332054132) í Reykjavík.
18.júlí - Dagur íslenska fjárhundsins
Íslenski fjárhundurinn er þjóðarhundur Íslendinga. Hann er afkomandi hunda sem bárust til landsins þegar á landnámsöld. Hundurinn varð bændum ómissandi við smölun og yfirsetu og vinnueiginleikar hans hafa aðlagast landslagi, búskaparháttum og harðri lífsbaráttu Íslendinga á liðnum öldum. [Úr FCI ræktunarmarkmiðinu](https://www.dif.is/UmTegundina/raektunarmarkmid_islenskur_fjarhundur_islenska_18-07-2018.pdf) Á morgun 18.júlí 2024 verður dagur íslenska fjárhundsins haldinn í níunda skiptið. Það er orðin hefð að eigendur Íslenskra fjárhunda gera hundana sína “extra” sýnilega þennan dag. Við Sómi og Hraundís munum mæta ásamt fleirum í Glaumbæ frá klukkan 16-18. Þar ætla ég einnig að halda stutt erindi um íslenska fjárhundinn og sýninguna sem ég ætla mér að opna í ár. Í Árbæjarsafni í Reykjavík taka íslenskir fjárhundar á móti gestum og gangandi í tilefni dagsins frá klukkan 13-16:30. Ég hefði gjarnan viljað vera tilbúin til að opna sýninguna á þessum degi en eins og ég hef skrifað um töfðust byggingarframkvæmdirnar sérstaklega vegna veðurs. En framkvæmdum miðar vel núna og húsið verður reist á næstunni. Þannig ætti að vera hægt á opna sýninguna seinna á þessu ári en góðir hlutir gerast hægt og ég vil vinna þetta verkefni vel frekar en í flýti. Ég óska öllum eigendum og hundunum þeirra gleðilegann dag á morgun!
Byggingaframkvæmdir
Það hefur lengi verið ákveðið að byggja hús undir sýninguna. Í vetur festum við kaup á fallegu timburhúsi í einingum sem kom heim í hlað í byrjun maí og bíður uppsetningar. Ferlið til að sækja um byggingaleyfið hefur verið langt og strangt og að mínu mati allt of flókið og alls ekki gegnsætt. En loksins náðum við leyfinu og öllu tilheyrandi og það eina sem var eftir var að fá byggingafulltrúan heim til að stika fyrir grunninn. Svo skall óveðrið á í byrjun þessarar viku, það snjóaði alveg óhemju mikið og við bændur höfðum um nóg að snúast við að bjarga búfénaðinum. Við vorum heppin að hafa ekki tekið grunninn áður því hann væri örugglega fullur af snjó núna. Þannig að við verðum að vera þolinmóð áfram, leyfa jarðveginum að þorna og jafna sig og halda áfram. Það lítur út fyrir að opnun sýningarinnar muni dragast aðeins lengur en ég er vongóð um að hún verði opnuð í síðasta lagi í haust. Á myndinni sést byggingarefnið á fyrsta degi óveðursins.
Örlög Glóa Grænlandsfara
Ég rakst á mynd um daginn með upplýsingum um leiðangur til Grænlands sem ég hafði reyndar heyrt um áður en aðallega í sambandi við notkun íslenska hestsins í því samhengi. Athygli mína vakti íslenskur hundur á myndinni, og ég ákvað að kynna mér þessa sögu betur. Eftir stutta leit fann ég frásögn [Vigfúsar Sigurðssonar](https://timarit.is/page/1195041#page/n1/mode/2up) af ferð hans með kapt. J. P. Koch, dr. Alfred Wegener og Lars Larsen í einu erfiðasta umhverfi veraldar í danska leiðangrinum, 1912–1913, til Dronning Louise Land í norð-austur Grænlandi og þvert yfir Grænlandsjökul til Kangersuatsiaq á vesturströndinni, sem þá hét Pröven. Ég náði mér í rafbókina "[Um þvert Grænland: Lífsbarátta og landkönnun með J.P. Koch & Alfred Wegener](https://www.amazon.com/%C3%BEvert-Gr%C3%A6nland-L%C3%ADfsbar%C3%A1tta-landk%C3%B6nnun-Icelandic-ebook/dp/B0BXDVNLK3)" en fann einnig frumútgáfu í fornbókasölu sem ég keypti. Leiðangur þessi er óvenjulegur því leiðangursmenn nýttu íslenska hesta til þess að draga sleða með búnaði og birgðum frá ströndinni að jöklinum og þvert yfir hábungu Grænlands til vesturstrandarinnar. Einnig framkvæmdu þeir vísindalegar mælingar. Dr. Alfred Wegener hafði þá þegar birt vísindagreinar um landrekskenningu sína sem síðar átti eftir að valda straumhvörfum í skilningi á hreyfingu jarðskorpunnar. Með í þessum leiðangri var íslenski hundurinn Glói: "Að kvöldi hins 6.júlí (1912) var allt tilbúið. Hestarnir komnir á skip og búið um þá á þilfarinu. Við höfðum fengið nýjan ferðafélaga, lítinn gulan hund, með hvíta bringu, sem gekk undir nafninu Glói. Ekki leit út fyrir að hann væri nokkur fyrirmynd hunda að viti, en það skipti minnstu máli, hann átti aðeins að vera til þess að auka á félagsskapinn...." Í bók Vigfúsar er Glói oft nefndur og sagt frá allskonar uppákomum, t.d. þegar sauðnaut var drepið til að hafa kjöt handa Glóa, þegar Glói varar við hvítabirni, þegar hann týndist eftir jökulhlaup, hvernig bælið hans var útbúið og svo hvernig Glói bjargaði fjórmenningunum frá hungursdauðum þegar honum var slátrað. Ég mun örugglega taka saman nokkrar frásagnir um Glóa og fleiri myndir sem ég fann til að búa til sér sögu um hann í söguhlutanum á þessari vefsíðu. Ég er svo heilluð af sögunni af þessum hundi og mér finnst að það þarf að gera hana sýnilega. Það er líka hægt að lesa [dagbækur Alfred Wegeners](https://www.environmentandsociety.org/exhibitions/wegener-diaries/nl001-010167#main-content) og frásagnir hans um Glóa. Mynd: Alfred Wegener
Hundar frá Sellátrum
Hausinn á mér er eiginlega fullur af nöfnum af hundum sem einhvern veginn tengjast og sem eru merkishundar og mér finnst þörf á að skrifa niður þessar upplýsingar og hugsanir mínar um þessa hunda. En hvar skal byrja? Byrjum á Mark Watson. Hann flutti 8 hunda út til Kaliforníu, fjóra úr Breiðdal, einn úr Jökuldal, einn úr Jökulsárhlíð, einn úr Fossárdal og einn úr Blönduhlíð í Skagafirði. Hundarnir sem Mark Watson fékk víða um land voru geymdir á Keldum og þaðan voru þeir fluttir úr landi. Samkvæmt skrifun Þórhildar Bjartmarz segir sagan að ráðsmaður á Keldum hafi átt sinn þátt í því að tíkurnar Pollý og Snúlla voru ekki sendar út en voru notaðar til undaneldis. Birgir Kjaran, alþingismaður, sem var einn af stofnendum Hundaræktarfélags Íslands skrifaði grein um íslenska fjárhunda í [Morgunblaðinu, árið 1969.](https://timarit.is/page/3292626#page/n7/mode/2up) Birgir skrifar: “ …þar (á Keldum) eru tvær tíkur, íslenzkar, sem Mark Watson mun hafa skilið eftir á sínum tíma: Önnur heitir Pollý og er fallega rauðbrún. Hin er svört með hvítan kraga og nefnist Snúlla.” Birgir sjálfur átti hundinn Klóa frá Sellátrum en Klói var samkvæmt Birgi paraður við Pollý og Snúllu: “…Með þeim hefur Klói eignazt trúlega tæpt hundrað hvolpa, sem flestir hafa lifað og dreifzt víða um land, m.a. að Hesti í Borgarfirði og að Hólum. Niðjar þeirra eru og hundar Sveins Kjarvals og sá stofn, sem frú Sigríður Pétursdóttir á Ólafsvöllum á Skeiðum er nú að reyna að rækta. – Svo að mér er nær að halda, að Klói hafi líklega lagt vel sitt að mörkum til viðhalds íslenzka hundastofninum.” Þar sem hundahald var erfitt í þéttbýli fékk Birgir aðstöðu fyrir Klóa til þess að dvelja langdvölum að Keldum í Mosfellssveit. Samkvæmt [gagnagrunninum](http://www.islenskurhundur.com/Dog/Details/4896#) hefur Pollý átt 4 hvolpa í heild sinni og alla með Klóa. [Snúlla frá Tungu](http://www.islenskurhundur.com/Dog/Details/12089#) virðist hafa verið móðir Pollýar en Pollý er eina skráða afkvæmi hennar. Þannig að ekki er víst hvar þessir hundrað hvolpar eru sem Birgir nefnir. En einn af afkvæmum Klóa var [Kátur frá Keldum](https://www.fjarhundur.is/is/blog/merkishundar) sem ég hef áður skrifað um en [Kátur átti 53 hvolpa](http://www.islenskurhundur.com/Dog/Details/4965#) og flestir eða allir Ólafsvallahundar rekja ætt sína til hans. Kannski hefur Birgir átt við áhrif Klóa á ræktunina? Trúlega. Það má líka velta fyrir sér hvort skráningar á þessum upphafsárum skipulagðrar ræktunnar hafa alltaf verið réttar. Hver veit? Það er allavega mjög áhugavert að lesa greinina hans Birgis og langar mig að skrifa nokkur orð um hunda frá Sellátrum en þaðan fékk hann Klóa sinn. Birgir skrifar í Lesbók Morgunblaðsins 1969: “Um ætt og uppruna Klóa er þetta helzt að segja, eftir upplýsingum frá Davíð Davíðssyni bónda að Sellátrum, nú oddvita í Tálknafirði, en frá honum er Klói kominn. Þegar Davíð Davíðsson kom að Sellátrum árið 1940 eða 1941 voru þar tveir hundar. Annar gul tík með svartan kjaft og trýni og svarta hvarma. Mun hún hafa verið frá Stóra-Langadal. En hundurinn var frá Kvígindisfelli. Telur Davíð að kyn þetta hafi borizt vestur af Snæfellsnesi með manni, Ólafi Kolbeinssyni að nafni, sem hafi flutzt vestur um aldamót. Að sögn Davíðs hefur kyn þetta breiðzt út um Tálknafjörð, og er yfirleitt gult að lit (golsótt), jafnvel stöku sinnum hvítt eða mórautt með hvítar tær. Eyru vel uppistandandi, og hringuð rófa. Lundarfar telur hann skemmtilegt, blíðir, nokkuð viðkvæmir, góðir smalahundar og ágætir að elta uppi tófur. Þegar þeir þefi upp tófuspor verði þeir ógn spenntir og erfitt við þá að ráða. Renni bara í slóðina.” Á undanförnum mánuðum hef ég skrifast á við Höskuld Davíðsson, einn af 12 systkinum frá Sellátrum og var gaman að heyra minningar hans frá æskuárum í Tálknafirði. Um hundana sagði hann mér: “Þeir skyldu tungumálið og gegndu því sem þeir voru beðnir að gera, svo sem að sækja fé í fjöllin. Bitu aldrei en höfðu samt gott lag á að láta rollurnar hlýða sér. Eiginleikar þeirra gengu sjálfkrafa milli kynslóða…þeir voru tilfinningaríkir og tóku einlæglega þátt í gleði okkar, og sorgum. Þeir borðuðu sama mat og við og voru bara hluti af fjölskyldunni.” Tíkin Kollý var sérstaklega í uppáhaldi hjá Höskuldi og sendi hann mér stutta sögu og fullt af myndum sem [hægt er að sjá hér](https://www.fjarhundur.is/is/saga/kolly-fra-sellatrum). Ég hef mikið velt fyrir mér hvort Kollý er tíkin [Kola frá Sellátrum](https://www.dogsglobal.com/icelandic-sheepdog/dog/details/73633/6/) í gagnagrunnum en hún er skráð móðir Klóa. Kola er sögð fædd 1956, foreldrar hennar heita Tryggur og Snotra. Ég spurði Höskuld hvort það gæti passað og hvort hann man eftir þessum hundum Trygg og Snotru. Í sambandi við fæðingarár Kolu segir Höskuldur: “Í mínum huga finnst mér Kollý hafa verið til þegar ég fór að ganga. 1956 finnst mér svolítið seint, þá var ég 8 ára.” Hann ráðfærði sig við eldri systur sínar tvær en þau systkinin könnuðust ekki við nöfnin Tryggur og Snotra. Sigurlína systir Höskuldar, man eftir svokölluðum "fjárkaupmönnum" sem fóru um sveitirnar og keyptu riðufrítt fé, og í eitt skipti fengu þeir þrjá hvolpa líka. Þannig að skýringin "frá Sellátrum", getur staðist í mörgum tilfellum, en hvolparnir hafa oft farið óskýrðir til annarra eigenda. Líklega er Kola ekki Kollý og auðvitað skiptir það ekki öllu máli en gaman er að spekúlera. Ég þakka Höskuldi og systrum hans fyrir framlag þeirra í að reka sögu hundanna frá Sellátrum.
Heitir Valur hundur minn
Heitir Valur hundur minn hann er falur valla. Einatt smalar auminginn upp um dali fjalla. [Höfundur ókunnur](https://bragi.arnastofnun.is/arnes/visur.php?VID=24274) Heitir Kolur hundur minn, hefur bol úr skinni. Er að vola auminginn inn í holu sinni. [Baldvin Halldórsson kenndur við Þverárdal 1863–1934](https://bragi.arnastofnun.is/skag/hofundur.php?ID=15568) Mynd úr bókinni: 100 Íslenzkar myndir. Pálmi Hannesson. Reykjavík 1965 (?)
Áhugaverðar heimildir
Um daginn fékk ég stóra rafræna sendingu af áhugaverðum heimildum frá Kanada til að hafa á sýningunni. Ég hef áður skrifað um [Strút frá Ólafsvöllum](https://www.fjarhundur.is/is/saga/strutur-fra-olafsvollum), fyrsti íslenski hundurinn sem var fluttur til Kanada. Núna fékk ég í hendur bréf og önnur skjöl um kaup hans og útflutning, blaðagreinar, myndir og einnig ljósrit af bréfasamskiptum við Mark Watson um bók hans. Það er afar ánægjulegt að fá svona heimildir sem reka þessa áhugaverðu sögu Strúts og varðveita hana. Aðalræðisskrifstofa Íslands / Consulate General of Iceland in Winnipeg aðstoðaði við ljósritun gagna sem Salín Guttormsson var að útvega. Ég er Salín og Aðalræðisskrifstofu Íslands í Winnipeg mjög þakklát fyrir þessa samvinnu. Ljósritin eru af bestu gæðum svo auðvelt verður að prenta gögnin og hafa þau til sýnis á sýningunni.
Framhaldandi vangaveltur um nafngiftina
Í framhaldinu af færslunni minni í gær ákvað ég að bera vangavelturnar mínar um nafngiftina undir eigendur og vini íslenska fjárhundsins. Ég spurði fólk álits á facebook um "Ef íslenski fjárhundurinn væri bara kallaður íslenski hundurinn, hvað væri öðruvísi?". Úr því varð mikil umræða sem mér finnst bæði þörf en einnig áhugaverð og ég þakka öllum þeim sem tjáðu sig um þetta málefni. Það var tekið fram að íslenski fjárhundurinn er vinnuhundur, hann var að reka fé, nautgripi, eða hesta en hann er líka góður í mörgu öðru. Sumir kunna að veiða mýs, safna eggjum úr hreiðrum, rekja slóðir eða vinna sem björgunarhundar. Þar sem hlutverk íslenska fjárhundsins er svo fjölbreytt var varpað fram nöfnum eins og íslenski búhundurinn eða íslenski smalahundurinn, vakt- og varðhundur en þetta var meira sagt í gríni og til að skoða hvernig það mundi hljóma. Það vill enginn breyta nafninu, það er á hreinu og það er heldur ekki það sem ég vil eða kalla eftir. Á einhverjum tímapunkti var nafnið Íslenskur fjárhundur ákveðið eða skjalfest og ég heyrði að Búnaðarsambandið kom að þessari ákvörðun til að gera hann meira aðlaðandi sem sveitahund. Það var á þeim tímum sem skipulögð ræktun hófst og það þurfti að hafa mikið fyrir því að bjarga hundinum frá því að deyja út. En auðvitað ef við horfum á sögu hundsins og fyrir hvað hann var notaður í gegnum aldirnar þá var það eðlilega vinna í kringum sauðféð. Hanna Kristín sem ræktar íslenska fjárhunda á Reykjavöllum kom þessu vel að orði: "... hann kom að mest gagni kringum féð. Fæstir áttu mikið af hrossum og þau voru bara úti. Lítið verið að brasa með þau dags daglega. Féð þurfti að reka þangað sem beitin var, koma því heim þegar veður urðu válynd, halda ánum í kvíum, reka það úr túnum á sumrin, sækja það upp í kletta og klungur þegar það hafði komið sér í sjálfheldu, leita að því þegar það hafði fennt og grafa oná það í snjónum. Mér finnst eðlilegt að þjóðarhundurinn sé kenndur við féð, sem hélt lífinu í þjóðinni. Hann átti svo mikinn þátt í vinnunni kringum féð." Í gömlum íslenskum textum er oft talað um "fjárhunda". Í enskum textum er hinsvegar oftast talað um íslenska hunda og þegar ég var að leita í gömlum bókum í stafrænum bókasöfnum þar sem sagt er frá íslenskum hundum, þá fann ég varla bækur með leitaorðinu Icelandic sheep dog en ég fann bækur þegar ég sló inn Icelandic dog. Mark Watson nefndi bókina sína The Iceland dog 874-1956 og hann skrifar í formála bóksins: "As there is only one true type of dog in Iceland, would it not be easier to call him simply the Iceland dog, and at the same time let it be understood that he comes under the heading of a "working dog"? Many more authors refer to the Icelandic Dog rather than the Icelandic Sheepdog - occasionally the Danes mentioned the Islandske Spidshunde..." Þessi umræða virðist ekki ný af nálinni eftir allt saman og mun örugglega ekki enda hér og nú og það er líka bara í góðu lagi.
Smá grúsk og vangaveltur um nafngiftina
Tíminn flýgur áfram og verkefnin breytast með hækkandi sól. En ennþá er smá tími til þess að grúska í bókum og greinum. Ég datt inn á þessa frásögn sem passar svo vel við veðrið í kvöld (stórhríð í vændum): "Víða eru til skráðar sögur um samskipti manns og hunds. Hundurinn hefur frá landnámstíð verið Íslendingum, ásamt hestinum þarfasti þjónninn. Hann fór á undan húsbónda sínum þegar ekki sá út úr augum fyrir blindhríð og skilaði honum heim að bæjardyrum." Sarpur/Þjóðhættir. Karlkyns, fd. 1905 Svo voru það tvær bækur eftir Stefán Aðalsteinsson sem ég var að fletta í gegn. Stefán Aðalsteinsson (1928-2009) var íslenskur rithöfundur og doktor í búfjárfræðum. Hann lauk doktorsprófi með ritgerð um erfðir sauðfjárlita. Rannsóknir hans um íslenskt búfé og meðal annars um uppruna húsdýra eru enn í dag mikilvægar og eru þær mjög áhugavert lesefni. Í bókinni _Sauðkindin, landið og þjóðin_, Rvk. 1981 fann ég stuttan texta úr ritgerð í Búnaðarritinu frá 1891 (Hermann Jónasson): "Það er frámunalegt að hugsa til þess, að í fjalllendi, þar sem sauðfjárrækt er helsta atvinnugreinin, skuli meiri hluti hunda vera lítt nýtir og óvandir; og að varla skuli hittast menn, er hafa lag eða öllu heldur vilja til að venja þá. ... Þá er að athuga, hvort hægt sé að venja íslenska hunda svo, að þeir verði eins vænir og útlenski hundar. Þessu er erfitt að svara; því að þótt stórkostlegt sé til að hugsa, þá veit ég ekki dæmi til, að nokkru sinni hafi verið reynt með fullri alúð og lægni að venja íslenskan hund. Það er að segja, með árvekni, sem við það er lögð í útlöndum." Það er alltaf gaman að velta fyrir sér vinnueðli íslenska fjárhundsins og eiginlega finnst mér alveg óþarfi að bera eðli hans alltaf saman við eðli Border collie hunda eða að ætla íslenska hundinum að vinna eins og "útlenskir hundar". Þeir eru bara öðruvísi og það er bara í góðu lagi. Ég hef verið að velta svolítið fyrir mér undanfarið að nafngiftin "Íslenskur fjárhundur" var kannski ekki mjög skynsamlegt. Ef hann væri bara kallaður íslenski hundurinn, hvað væri öðruvísi? Mundum við sleppa við endalausa samanburði við aðrar fjárhundategundir? Væri minna af fordómum gagnvart honum? Værum við stoltari af þjóðarhundinum okkar? Mynd: Stefán Aðalsteinsson
Myndatakan
Það var mikið um að vera hjá okkur síðustu daga en við vorum með kvikmyndateymi hjá okkur og á fullu í að taka upp myndir og myndbönd fyrir sýninguna og kynningarefni tengt henni. Á sunnudaginn mætti góður hópur fólks með hunda í myndatöku við torfhúsin okkar. Þetta var rosalega skemmtilegt, veðrið sérstaklega gott, kalt en sólríkt. Mig langar að nefna hér alla hunda því þeir muna leika sitt hlutverk í alskonar efni tengt verkefninu: Leiru Tryggur (sjá myndin) Breiðanes Kría Breiðanes Björt Breiðanes Eldur Breiðanes Elding Gerplu Kvika Sunnusteins Prins Stokk-Sels Bósi Á mánudegi tókum við upp efni hér bæ. Hundarnir okkar Reykjavalla Ísland Sómi og Huldudals Hraundís léku aðalhlutverkið en við vorum að fókusar á samskipti þeirra við hrossin og kindur og vinnueðli íslenska fjárhundsins. Þeir fengu meðal annars GoPro myndavél á bakið sér sem mun veita öðruvísi sjónarhorn en við erum vön. Á þriðjudaginn tókum við viðtal við Hönnu Kristin á Reykjavöllum um hennar sýn á íslenska fjárhundinn og hennar ræktunarmarkmið. Fylgdumst svo við gönguferð Hönnu með hundunum sínum Reykjavalla Sæla Reykjavalla Viska Reykjavalla Vaskur Vestandvindur Hrauni Tindsson Nærmyndir voru teknar af Vask og Hrauna. Þeir eru ásamt Visku alspora hundar en að rækta alspora hunda er eitt af ræktunarmarkmiðum hennar Hönnu. Síðan fórum við í Glaumbæ og fengum leyfi til að mynda inn í gamla bænum. Það gengur ennþá mjög hægt að fá gamla myndir af íslenskum fjárhundum þannig að við hugsuðum í lausnum og ég hlakka til að sjá útkomuna. Fimmtudagurinn var síðasti tökudagur og þá var komin að okkur bændum að segja frá okkar hundalif og tala um eiginleika íslenska fjárhundsins. Sómi og Hraundís fengu í lokin sína myndatöku við torfhúsin. Kvöldinu var nýtt til að fara í frekara hugmyndavinnu fyrir sýninguna en mér finnst ég er komin með ágætis mynd hvernig best verður að setja hana upp. Við erum frekar lúin eftir þessa viku en erum rosalega spennt fyrir að sjá allt myndefni. Það er ennþá gríðalega mikil vinna eftir áður en við getum opnað sýninguna en við erum á réttri leið. Að fara í einskonar hágæðis efnistöku eins og við gerðum undanfarnar daga væri ekki hægt án styrksins sem við fengum úr Uppbyggingasjóði Norðurlands vestra. Styrkurinn gerði okkur kleift að ráða fagmenn í vinnu en þar sem við erum búin að vinna með sama teymið áður vitum við að við eigum von á frábæra útkomu. Mig langar að þakka öllum sem aðstoðuðu okkur í þessum hlut verkefnisins; þeim sem lögðu land undir fót til að koma með hundana sína í myndatöku, Hönnu fyrir móttökuna, safnastjóranum og starfsfólkinu í Glaumbæ sem veittu okkur sérstaka og alls ekki sjálfsagða leyfi og sérstaka þakkir til eiginamannsins og sonarins fyrir þolinmæði og stuðningu við öllum mínum hugmyndum. Í lokin vil ég minnast á samfélagsmiðlana okkar. Það borga sig að setja "læk" á [facebook síðuna](https://www.facebook.com/fjarhundur) til að frétta af nýju efni á þessa síðu og þeim sem langar að fylgjast með daglegu hundalífi á bænum okkar Lýtingsstaðir er bent á [instagram-ið](https://www.instagram.com/fjarhundur/) okkar.
Sögur um hunda
Fyrir svolitlu síðan auglýsti ég eftir sögum um íslenska fjárhunda; gömlum og nýlegum, skemmtilegum og sorglegum, áhugaverðum afrekssögum og fallegum hversdagssögum. Ég vil koma upp safni af sögum sem hreyfa við manni og eru lýsandi fyrir íslenska fjárhundinn. Núna eru fyrstu sögurnar farnar í loftið og ég er mjög ánægð með útkomuna. Ég á eftir að bæta nokkrum inn í safnið og þætti vænt um að fá fleiri sögur sem gaman er að varðveita hér. Sögurnar finnst undir hnappinum **SAGA** og ég vona að fólk njóti þess að lesa þær. Í lokin langar mig að þakka öllum þeim sem sendu mér sögur og myndir. _Mynd við færsluna: Reykjadals Móri. Brynhildur Inga tók og á myndina._
Spennandi tímar framundan
Þó að ég hef ekki skrifað mikið að undanförnu hef ég jafnt og þétt unnið að verkefninu, lesið og grúskað. Næsti hluti vefsíðunnar er alveg að verða tilbúinn en í honum verður hægt að fletta upp og lesa sögur um íslenska fjárhunda sem ég fékk aðsendar. Þetta eru allskonar sögur, stuttar og langar og það verður gaman að setja þær af stað. Í gær auglýsti ég aftur eftir gömlum ljósmyndum og fékk svo mikil viðbrögð, svo margar ábendingar og myndir að ég sat við tölvuna langt fram að nótt. Takk öll sem höfðu samband! Mér finnst ég loksins vera skrefi nærri ljósmyndum fyrir sýninguna. Svo er margt framundan hjá okkur á næstu vikum. Við ætlum að taka þátt í ferðaþjónustusýningunni, Mannamótum í næstu viku þar sem við munum meðal annars kynna sýninguna okkar fyrir ferðaskrifstofur og leiðsögumenn og dreifa markaðsefni. Í febrúar fáum við svo til okkar teymi sem ætlar að taka upp allskonar hundatengt myndefni og myndbönd fyrir sýninguna og ég hlakka mjög til. Við þekkjum þetta unga fólk sem hefur áður búið til markaðsefni fyrir okkur og við fundum í dag til að setja saman hugmyndir og vinnuplan. Vá, þetta er að verða allt saman svo raunverulegt!
Verkefnið fær fleiri styrki
Í haust sótti ég aftur um styrki fyrir verkefnið um Þjóðarhund Íslendinga en án fjármagns er ekki hægt að vinna svona verkefni og koma hugmyndum í framkvæmd. Fyrir stuttu var mér svo tilkynnt um styrkveitingar en það er Uppbyggingarsjóður Norðurlands vestra sem mun styrkja mig í annað sinn. Þessi styrkur mun tryggja hönnun og uppsetningu sýningarinnar. Einnig fæ ég styrk úr Menningarsjóði Kaupfélags Skagfirðina sem mun koma sér að góðum notum til að standa undir straum kostnaðar til dæmis sem varða markaðsmálum. Ég er mjög þakklát fyrir þennan fjárhagslega stuðning sem sýnir líka traust í hugmyndirnar mínar og getu til að koma upp sýningunni um sögu íslenska fjárhundsins sem mun lyfta ímynd þjóðarhundsins á hærra plan. **Takk fyrir mig!**
Kvæðið RAKKI
RAKKI Sá er nú meir en trúr og tryggur með trýnið svart og augun blá, fram á sínar lappir liggur líki bóndans hjá. Hvorki vott né þurrt hann þiggur, þungt er í skapi, vot er brá, en fram á sínar lappir liggur líki bóndans hjá. Ef nokkur líkið snertir, styggur stinna sýnir hann jaxla þá, og fram á sinar lappir liggur líki bóndans hjá. Til dauðans er hann dapur og hryggur, dregst ei burt frá köldum ná, og hungurmorða loks hann liggur líki bóndans hjá. Grímur Thomsen (1820-1896) skald, sótti sér gjarnan yrkisefni í fortíðina að hætti rómantískra skálda en hann orti þetta fallega kvæði RAKKI. Það er um íslenskan hund sem svelti sig til dauðs af sorg út af missi húsbónda síns en tryggð og hollusta hunda ná stundum út yfir gröf og dauða. Sagan um kvæðið er erftirfarandi en atburðurinn er talinn hafa átt sér stað á Austurlandi um 1869: _Á leiði einu í kirkjugarðinum í Þingmúla i Skriðdal er mynd af hundi, sem liggur fram á lappir sínar. Þetta er leiði Þorgríms Arnórssonar, sem á öldinni, sem leið, var prestur í Hofteigi á Jökuldal og í Þingmúla. Hann var búmaður mikill og dýravinur. Hann átti ágæta hesta, og jafnan átti hann hund, sem lá í nánd við hann, þegar hann var heima við, og fylgdi honum alltaf eftir á ferðalögum. Seinasti hundur séra Þorgríms hét Rakki. Þá er séra Þorgrímur lézt, vildi hundurinn ekki víkja frá líki hans, og var Rakka lofað að liggja við líkbörurnar. Ekki fékkst hann til að bragða vott eða þurrt. Líkið var kistulagt, en Rakki hélt uppteknum hætti. Síðan fór jarðarförin fram, og þegar líkkistan var borin í kirkju, fylgdi Rakki henni að kirkjudyrunum. Þá er kistan var borin út, sýndi það sig, að Rakki hafði beðið við kirkjudyrnar. Hann fylgdi kistunni eftir, og þegar mokað hafði verið ofan í gröfina, lagðist hann á moldarbinginn. Reynt var að bera hann á brott, en hann undi því hið versta, og strax og honum hafði verið sleppt, hljóp hann út í kirkjugarð og lagðist á leiði séra Þorgríms. Rakka var færður matur og drykkur, en hann neytti ekki neins, og loks varð hann hungurmorða á leiðinu. Brezkum ferðamanni, sem kom að Þingmúla, var sögð sagan af Rakka. Hann varð svo hrifinn af henni, að hann lét móta mynd af hundi og sendi hana síðan út til Islands með þeim fyrirmælum, að henni skyldi komið fyrir á léiði séra Þorgríms._ _Heimild_ [_Dýraverndarinn 1955_](https://timarit.is/page/4948420#page/n1/mode/2up)
Sigríður Pétursdóttir á Ólafsvöllum
Sigríður Pétursdóttir (1934-2016) á Ólafsvöllum í Skeiðahreppi átti án vafa stærsta þáttinn í að bjarga stofni íslenska fjárhundsins á Íslandi með því að hefjast ræktunarstarf á sjöunda áratug á síðustu aldar í samstarfi við Pál A. Pálsson yfirdýralæknir á Keldum, [sjá einnig hér](https://timarit.is/page/2397334#page/n15/mode/2up). Páll A. Pálsson skynjaði þá hættu sem steðjaði að íslenska hundastofninum og lét rækta kynhreina íslenska hvolpa út af tíkinni sem eftir varð á Keldum af þeim hundum sem Mark Watson hafði safnað saman til útflutnings. Tíkin hét Pollý og kom úr Tálknafirði í Vestfjörðum. Sigríður átti einnig í samstarf við Mark Watson og fleiri aðila í Bretlandi sem veittu henni ómetanlega aðstoð og upplýsingar. Sigríður flutti síðan tvo hvolpa hingað frá Bretlandi sem Mark Watson gaf henni. Ræktunarstofninn var mjög fátæklegur á þessum tíma en Sigríður tókst þetta umfangsmikla verkefni. Sigríður stofnaði ásamt fleirum Hundaræktarfélag Íslands árið 1969. Árið 2008 var hún sæmd íslensku fálkaorðu á Bessastöðum fyrir störf sín að ræktun íslenska fjárhundsins. Í tilefni þess var viðtal við hana birt í Bændablaðinu 29. janúar 2008. Því miður fannst viðtalið ekki á uppgefna slóð en það birtist með góðfúslegu leyfi ritstjóra Bændablaðsins [á vef Hundalífspóstsins](https://hundalifspostur.is/2015/12/23/hundalif-hugsjonakonu-3/). Margt áhugavert finnst í gömlum viðtölum og greinum um Sigríði sem segir svo margt um hennar skoðun á tegundina og ræktunarmarkmiðum hennar. Má nefna [grein frá 1973](https://timarit.is/page/4472538#page/n23/mode/2up) þar sem hún segir meðal annars \- "Þetta (frama íslenskra hunda á sýningum erlendis) er ekki mér að þakka nema að litlu leyti, sagði Sigriður, heldur starfar það af því hvað íslenzki stofninn er eðlisgóður. Hann hefur haldizt við hjá einstöku bændum, sem hafa viljað halda í sitt hundakyn og skyldleikaræktað það. Þessum tiltölulega fáu bændum eigum við það að þakka, að stofnuninn skuli hafa haldizt hreinn...hætta á úrkynjun er alltaf fyrir hendi við slíkar aðstæður, en þessir gömlu menn hafa vitað hvað þeir voru að gera og þeim hefur tekizt að fá sterkan stofn en ekki úrkynjaðan." Aðspurð um skapgerð hundsins svarar Sigríður: "...íslenzki hundurinn tengist manninum ákaflega sterkum böndum og er mjög tilfinninganæmur gagvart manninu. Þeir eru mjög glaðlyndir og þó fylgja þeir skapi eigandans. Þeir eru glettnir og gamansamir, ef eigandinn er í þannig skapi og þeir eru rólegir, ef húsbóndi þeirra er rólegur. Grimmd þekkist ekki í hreinræktuðum íslenzkum hundi. Grimmd er óæskilegur eiginleiki hjá íslenzkum fjárhundi, því að honum er ætlað að reka féð til og frá en ekki að gæta þess fyrir árás eins og sumstaðar er ætlazt til af fjárhundum...þannig hefur valizt úr þessi góða skapgerð og að mínu áliti eru þessi gæði og glaðlyndi sterkasta einkenni íslenzka hundsins." Í viðtal 1978 sem birtist í [Morgunblaðinu](https://timarit.is/page/1502344#page/n9/mode/2up) segir hún um eðli hundsins: "Sá íslenzki er talinn sá eini af þessum Spitztegundum, sem lifa í löndum kring um Norðurheimskautið, sem ekki er grimmur. Auk þess er íslenzki hundurinn mjög greindur, þó hann sé seinþroska....Íslenzki hundurinn er mjög mannelskur og þarf að fá að vera mikið með manni." Í einu viðtali var Sigríður spurð um alspora en það eru hundar sem eru með tvöfaldar sporar á afturfótum og framfótum. Í gamla daga var það trú manna, að ef hvolpur fæddist alspora, fengist ekki betra fjárhundsefni. "-- Á þessi tröllatrú á alspora hundum sér kannski einhverja stoð í raunveruleikanum? \---Ætli þetta sé ekki bara hjátrú eins og margt annað. Hitt er annað mál, kannski hafa menn lagt meiri rækt við að kenna alspora hvolpum, því að þeir gengu á hærra verði en aðrir hvolpar og álitið var, að meira von væri um árangur. Þá hefur hvolpurinn fengið meiri tækifæri til þess að læra og orðið betri hundur fyrir bragðið." [Heimild](https://timarit.is/page/4472538?iabr=on#page/n23/mode/2up) Hvað það þýðir að rækta upp stofninn úr örfáum einstaklingum kemur vel fram i viðtalinu frá 2008: „Það sem mér finnst ánægjulegast við ræktunina mína á sínum tíma er að hún skyldi takast. En það sem mér fannst erfiðast var þegar ég valdi undaneldisdýrin og þurfti að láta lóga eða svæfa hluta því ekki var hægt að láta frá sér nema takmarkað af dýrum sem ekki voru ætluð til undaneldis. Þetta var engin „framleiðsla“, heldur nákvæm og ákaflega úthugsuð ræktun og því þurfti að velja og vera passasamur um hvað maður var að gera. Það var ekki endanlega hægt að velja undaneldisdýr nema þegar þau voru orðin ákveðið gömul og þegar hægt var að sjá eðli, skapferli, vöxt og feld. Það varð allt að passa heim og saman, eða svo nærri sem hægt var, við það sem ég var að leitast við að ná fram. Hundarnir urðu að vera orðnir upp undir sex mánaða þegar hægt var að meta þá og þá voru þeir orðnir hændir að manni." [Heimild](https://www.bssl.is/erfidast-ad-velja-undaneldisdyrin/) Þessi orð hennar sýna að hún hafði mikla ábyrgð með að rækta hundana. Hún lýsti líka áhyggjur sínar að vinsældi hundsins gæti aukast of mikið. Hún sagði: "Ef hann verður tískufyrirbrigði þá verður farið að framleiða hann í stað þess að rækta hann." [Heimild](https://timarit.is/page/2480688#page/n0/mode/2up) Ég sjálf hef aldrei kynnst Sigríði en ég ber mikla virðingu fyrir þessa afrekskonu. Ég vona að afrekið hennar, að bjarga íslenska fjárhundinn mun aldrei gleymast og verður haldið á lofti um ókomin ár! Mynd: [Víkan - 47. tölublað 1973](https://timarit.is/page/4472538?iabr=on#page/n23/mode/2up)
Aðventa
Einn frægur hundur íslenskra bókmennta er íslenski fjárhundurinn Leó úr bókinni **Aðventa** eftir Gunnar Gunnarsson. Sagan um hættuför Benedikts með hundinum sínum Leó og forystusauðnum Eitli um snæviþakin öræfi norður í landi þykir meistaraverk en **Aðventa** byggir á sannri frásögn af eftirleit Fjalla-Bensa í desember árið 1925. Benedikt leggur í ferð upp á fjöll á aðventu í eftirleit að sauðfé sem ekki hafði fundist í venjubundnum leitum að hausti. Benedikt er farinn að reskjast, hann er fimmtíu og fjögurra ára. Í sögunni er hann að fara í sína 27. ferð að leita fjárs við upphaf aðventu. Hann býr sig til ferðarinnar á fyrsta aðventusunnudegi og með honum í för eru hundurinn hans, Leó og sauðurinn Eitill. Benedikt lítur á þá sem trygga vini sína. Þeir eru honum líka nauðsynlegir til fararinnar sökum eiginleika sinna að reka fé. Gunnar Gunnarsson (1889 –1975) var einn helsti rithöfundur Íslendinga á 20. öld. Engin bók Gunnars hefur farið jafn víða um lönd og **Aðventa** sem hefur verið þýdd á um 20 tungumál. Í Sarpinum rakst ég á þessa áhugaverðu mynd af Fjalla Bensa sem er hér að ofan. Hún er í eigu Minjasafnsins á Akureyri og ég gat pantað hana þaðan. Myndin er eftir Bárð Sigurðsson (1877-1937) og henni fylgir eftirfarandi lýsing: _"Fjalla-Bensi, Benedikt Sigurjónsson f.9.4.1876 á skíðum með hund og sauð, í myndastofu Bárðar í Höfða. Ekki er víst hvort þetta eru hundurinn Leó og forystusauðurinn Eitill._ _Gaman er að skoða þessa mynd nánar. Búið er að hafa mikið fyrir því að taka upp torf og setja á gólfið þannig að það er eins og Benedikt standi úti á skíðum með fjallasýn Mývatnssveitar að baki. En, til vinstri sést í hefilbekk Bárðar og til hægri sést í kistu. Myndastofa Bárðar var nefnilega líka smíðastofa hans í Höfða, þannig að hann vann sér inn fyrir lifibrauði í þessari stofu, bæði með smíðum og myndatökum."_ Lestur á sögunni **Aðventa** er orðin að árlegri hefð hjá mörgum í jólamánuðinum og get ég ekki annað en að mæla með því að lesa eða hlusta á hana núna á aðventunni.
Þefskyn
Það er dimmt úti og veturinn genginn í garð með tilheyrandi hríðaveðri. Þá er best að grúska aðeins og í dag er það spurningarskrá um hunda í [Sarpinum](https://www.sarpur.is/Spurningaskra.aspx?ID=531295) sem varð fyrir valinu. Datt svo inn á frásögn um ratvísi og þefskyn hundanna sem mig langar að vitna hér í. Það er karlmaður, fæddur 1912 sem skrifar: "Sögur um ratvísi hunda munu nær óteljandi en þó skortir mig kunnugleika til að rekja þær hér enda yrði það allt of langt mál. Það er víst að margir sem villtir urðu í hríðarveðrum eða dimmviðrum brugðu á það ráð að láta hundinn ráða ferðinni heim og brást það sjaldan. Áður kom það oft fyrir að fé fennti í stórhríðum og lifði stundum í fönn svo vikum og mánuðum skipti. Þá kom sér vel að eiga hunda er fundið gátu féð og þá áttu sumir bændur og voru þeir þá fengnir til leitar. Þetta voru hundar af íslensku kyni. Þeir gerðu sumir greinarmun á því hvort kindurnar í fönninni voru lifandi eða dauðar. Bóndi einn átti tvo slíka hunda, leitaði annar eingöngu að lifandi fé, en hinn að dauðu. " Læt fylgja mynd frá því í október á þessu ári.
Bækur
Ég elska bækur og þess vegna er ég ótrúlega ánægð að eiga nokkrar bækur sem eru annaðhvort um íslenska fjárhundinn eða sem innihalda efni m. a. um íslenska hunda. Í safninu mínu er **The Iceland dog 874-1956** eftir Mark Watson sem vísar í fullt af gömlum bókum og mér finnst gaman að grafa upp þessar frumheimildir. Sumt er ég búin að finna á netinu (í rafrænum bókasöfnum) og sumt fékk ég í fornbókasölum t. d. **Das unbekannte Island** eftir Wather Heering (1935), **Lýsing Íslands IV** eftir Þorvald Thoroddsen (1920) og **ferðabókina miklu eftir Eggert Ólafsson og Bjarna Pálsson 1752-1757**. Svo er það bókin **Íslenski fjárhundurinn** eftir Gísla Pálsson (1999) en í henni fer hann stuttlega yfir sögu íslenska hundsins og gefur svo yfirlit yfir ræktanda íslenskra fjárhunda á þeim tíma sem bókin kom út. Ræktendurnir lýsa hundunum sínum sem ræktunin þeirra byggist á og er afar fróðlegt að lesa sig í gegnum þetta því í raun er stofninn enn þá frekar lítill á þessum tímapunkti. Einnig eru myndir með helstu litarafbrigðum íslenska fjárhundsins og nafnabanki í bókinni. Bækur eftir Stefán Aðalsteinsson eru áhugaverðar því hann hefur rannsakað uppruna húsdýra á Íslandi og oft er vitnað í hann í nýlegum heimildum. Margt fróðlegt um íslenska fjárhunda má finna í **Íslenzkir Þjóðhættir** eftir Séra Jónas Jónasson frá Hrafnagili (1934). Í bókinni **The Dewclaw Puzzle** eftir Moniku D. Karlsdóttur tekur alspora hundar fyrir. Ég er viss um að ýmislegt fleira um íslenska (fjár)hunda leynist í bókahillum hjá mér sem ég er ekki búin að finna. Ég væri einnig þakklát ef ég fengi vísbendingar um frásögn í hinum ýmsu bókum, hafið endilega samband við mig í tölvupósti [email protected].
Markmiðið 2024
Fyrir um það bil ári síðan byrjaði ég að vinna að verkefninu um þjóðahundi Íslendinga og er ánægð með framgöngu þess. Ég er búin að lesa mjög mikið, bæði í bókum og á netinu. Ég hef tengst mörgu fólki, innanlands og erlendis, og ég finn fyrir brennandi áhuga hjá allflestum sem ég hef talað við. Ég er búin að safna sögum og myndum og þarf að halda áfram að finna áhugavert efni í gagnagrunninn. Það gengur frekar hægt að fá svör hjá ljósmyndasöfnum landsins til að geta keypt gamla myndir en ég mun halda áfram að vinna í því. Nú er skammdegi gengið í garð sem er einmitt besti tími árs til að vinna í þessu og næst á dagskrá er að láta setja upp vefsvæði til að birta sögurnar sem ég er búin að fá afhentar. Það er mikil vinna fram undan en markmiðið er sett: opnun sýningarinnar í sumar 2024. Ég hlakka til að koma mínum hugmyndum um sýninguna í framkvæmd og mun að sjálfsögðu halda áfram að fjalla um framgang verkefnisins hér í blogginu ásamt ýmsum vangaveltum og áhugaverðum upplýsingum.
Uppruni íslenska hundsins
Talið er að hundar hafi borist hingað til lands á 9. öld með landnámsmönnum alveg eins og önnur húsdýr og hundar voru til þess að aðstoða við gæslu og smölun fjár, nautgripa og hesta, því girðingar voru ekki til í þessu strjábyltu landi fyrr en á 20. öld. Lítið er skrifað um hunda í íslenskri bókmennt og heldur ekki getið hvernig fjárhundar litu út á landnámsárum en í sögu Ólafs konungs Tryggvasonar er sagt frá hungursneyð á Íslandi árið 990. Lagt var til að lógað skyldi flestum eða öllum hundum í landinu því þeir væru svo margir að bjarga mætti fjölda fólks frá hungurdauða með þeim mat sem fór í þá. En bændurnir fóru ekki að þessum ráðum og hundarnir héldu lífi. Frægasti hundur í Íslendingasögum er sennilega hundurinn Sámur sem Gunnar í Hlíðarendi átti en hann var líklega írskur úlfhundur. Heimildir segja frá því að á miðöldum hafi íslenski hundurinn orðið eftirsóknarverð útflutningsvara, í dálæti sem stofuhundar enskra hefðarkvenna og árið 1570 var íslenskum hundum lýst þannig að þeir væru svo loðnir að naumlega væri hægt að greina höfuð frá búk. Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson ferðuðust á Íslandi 1752-57 og í ferðabók þeirra eru góðar lýsingar á íslenska hundinum á þessum tíma, þeir tala um þrjár tegundir hunda: fjárhunda, dýrhunda og dverghunda. Fjárhunda lýsa þeir svona: Þeir eru minni en hinir, loðnir, með granna, stutta fætur. Rófan er hringuð og trýnið stutt og mjótt. Þeir eru smölum til geysismikilla nota. Þeir sækja fé, ef þeim er bent á það, hátt upp í hlíðar og reka það saman í hóp, þar sem smalinn bíður, og rekja kindurnar án þess að bita þær eða meiða á annan hátt. Sumir fjárhundanna eru sérstaklega þétthærðir og hrokkinhærðir. Þeir kallast lubbar og þykja öðrum hundum námfúsari á hvers kyns kúnstir. Forvitnilegt er að spekúlera í uppruna fjárhundanna. Sumar heimildir telja íslenski hundurinn skyldastur norska búhundinum sem kom hingað með landnámsmönnum en vorið 1983 var blóð úr 56 íslenskum fjárhundum kannað til að rannsaka uppruna kynsins. Niðurstöðurnar sýndu greinilegan skyldleika milli íslenska fjárhundsins og finnsks hundakyns, karelísks bjarnarhunds (Karelian Bear Dog). Karelíski bjarnarhundurinn er uppruninn í Rússlandi og er einn svokallaðra Laika-hunda en þessir hundar hafa upprétt eyru og hringað skott. Það er því ljóst að íslenski fjárhundurinn hefur borist hingað frá Noregi en skyldleikinn við karelíska bjarnarhundinn bendir líka til þess að til Noregs hafi hundurinn komið úr austri, rétt eins og íslenska hestakynið því hann er ættaður frá Noregi og á þaðan rætur að rekja austur til Mongólíu. Mynd: Íslenskur fjárhundur sem líklega hefur átt heimili á Suðurnesjum. Úr Ljósmyndasafni Byggðasafnsins á Garðskaga. Höfundur og ártal óþekkt.
Hundabann í Reykjavík í 60 ár
Þjóðfélagið á Íslandi breyttist hratt og mikið á 20.öld. Síldarævintýri hófst með tilkomu velknúinna báta, sjávarþorp mynduðust og þéttbýli fjölgaði. Fólk í sveitum landsins skyldi við búskapinn og flutti í þéttbýli. Gjarnan fylgdu hundarnir húsbændum sínum. Á þessum tíma var enn stundaður búskapur innan bæjarmarka Reykjavíkur og blönduðust aðkomuhundarnir við smalahundana sem þar voru fyrir. Í kjölfar varð mikil fjölgun flækingshunda sem hlupu þar lausir um götur borgarinnar og vorum mörgum til ama. Árið 1910 var hundafjöldinn í bænum orðinn mjög mikill og aðgerðir til að sporna gegn sullaveikinni höfðu ekki enn þá náð takmarki sinu. Þetta tvennt var aðdragandi hundabannsins í Reykjavík. Til þess að bregðast við ástandinu var settur reglugerð nr. 124 frá 26. október 1910 um takmarkanir á hundahaldi í Reykjavík. Reglugerðin kvað um skyldu hundaeigenda til þess að merkja hunda sína með sérstakri ól merktri Reykjavík. Þeir hundar sem ekki báru slíka ól eða töldust til óskilahunda, þeir hundar sem ekki var vitjað innan þriggja daga frá því að þeir voru auglýstir, voru gerðir réttdræpir. Hinsvegar hafði reglugerðin að geyma ákvæði um árlega hreinsun hunda og að sullir skyldu grafnir í jörð. Þegar þessi aðgerðir reyndust hinsvegar árangslausir var lagt fram frumvarp til laga um heimild fyrir bæjarstjórnir til að takmarka eða banna hundahald í kaupstöðum árið 1924. Frumvarpinu var samþykkt og lög nr. 8/1924 um bann gegn hundahaldi í kaupstöðum og kauptúnum til. Á grundvelli þessa nýju laga var reglugerð um hundahald í Reykjavík til. í henni var kveðið á um að á kaupstaðarlóð Reykjavíkur mætti enginn hafa hund nema hafa leyfi fyrir þarfahund. Þá var hver hundur gerður réttdræpur sem fyndist innan lögsagnarumdæmisins og ekki hafði verið veitt heimild fyrir nema hann væri í fylgd með utanbæjarmanni. Lögreglan þurfti að framfylgja banninu og hundruðum hunda lógað í Reykjavík eftir að hundabannið komst á. Flestum hundum var lógað árið 1948 eða 170 hundum. Árið 1953 var 64 hundum lógað og a.m.k. 70 hundum árið 1954. Ólöglegum hundum var því engin miskunn sýnd og þeir teknir og aflífaðir. [Heimild: Vísir](https://timarit.is/page/1180763#page/n11/mode/2up) Árið 1968 var allt búfjárhald innan marka borgarinnar bannað og þar með endaði líka tíminn þarfahundanna. Á svipuðum tíma hófst umræða um framtíð íslenska fjárhundsins en menn töldu að stofninn hér á landi væri allt að því kominn í útrýmingarhættu. Kallað var eftir íhlutun hins opinbera í formi styrkja til hundaræktunar. Árið 1969 voru tvö félög stofnuð utan um hagsmuni hundavina, Hundavinafélagið og Hundaræktarfélag Íslands (HRFÍ). Markmið félaganna var að berjast fyrir löglegu hundahaldi í borginni en meginmarkmið HRFÍ var þó einna helst að standa vörð um íslenska fjárhundakynið með vandaðri ræktun. Tilkoma félaganna hafði mikil áhrif á þróun umræðunnar um hunda og hundahald í þéttbýli borgarinnar. Árin 1983 og 1984 mörkuðu þáttaskil í baráttunni gegn hundabanninu og framfylgd þess af hálfu stjórnvalda. Tvennt ber að nefna í því samhengi. Annars vegar átti sér stað atvik í Reykjavík þegar tveir hundar voru aflífaðir á staðnum án dóms og laga 1983. [Sjá grein í Morgunblaðinu](https://timarit.is/page/1580725#page/n47/mode/2up). Hins vegar var það mál Albert Guðmundssonar fjármálaráðherrans. Fréttamaðurinn Rafn Jónsson kærði Albert fyrir ólöglegt hundahald eftir að hafa lýst hundahaldi hans opinberlega í sjónvarpinu. Rafn hélt því fram að almenningur sætti ofsóknum á meðan yfirstéttin héldi hunda sína óáreitt. Albert var mótfallinn hundabanninu frá upphafi og taldi hann lögin um hundahald úrelt og óréttmæt. Eftir að Albert hafði verið kærður lýsti hann því yfir að hann myndi heldur flytja úr landi en láta tíkina Lucy. Málið fékk mikla athygli bæði [innlendis](https://timarit.is/page/4029413#page/n3/mode/2up) sem [erlendis](https://timarit.is/page/2235862#page/n0/mode/2up). Mál Alberts varð til þess að borgarstjórn Reykjavíkur sá sig knúna til þess að bregðast við að leita lausnar á vandanum. Eftir 60 ár var hundabannið aflétt árið 1984 með _Samþykkt um hundahald í Reykjavík Nr. 385/1984 með síðari breytingum_ ([sjá einnig hér](https://timarit.is/page/1595163#page/n25/mode/2up)). Hundahaldið var enn þá bannað en hægt var að sækja um undanþágu. Það var þó ekki fyrr en 2007 að hundabanninu var með öllu aflétt og undanþágu frá banni á hundahaldi var breytt í leyfisveitingu. [Sjá einnig hér](http://timarit.is/view_page_init.jsp?issId=284570&pageId=4134833&lang=is&q=Hundabanni%20afl%E9tt). Í þessum pósti er bara stiklað á stóru um býsna stórt mál en ég reyndi að draga saman það mikilvægasta. Áhugasömum lesendum vil ég benda á tvær ritgerðir sem fjalla ýtarlega um þetta mál. Martha Elena Laxdal (2014) [Saga hundahalds í Reykjavík 1924-1984](https://skemman.is/bitstream/1946/18784/1/Lokaskil_BAritg_Martha_Saga_hundahalds_%c3%ad_Reykjav%c3%adk_1924_til_1984_HEILDIN.pdf) Guðbjörg Anna Guðbjörnsdóttir (2012) [Hundahald í þéttbýli](https://skemman.is/bitstream/1946/13457/1/Hundahald%20%C3%AD%20%C3%BE%C3%A9ttb%C3%BDli.pdf) Góða samantekt um núgildandi lög og reglugerðir varðandi hundahaldi á Íslandi er hægt að sjá á upplýsingarvefsíðunni [Hundahald.is](https://www.hundahald.is/). Það er líka áhugavert að skoða nútímareglugerðir með tillit til sögu hundahaldsins á Íslandi. Í lokin er vert að nefna að núgildandi lög veita sveitarfélögum mikið sjálfsákvörðunarvald varðandi hundahald. Til dæmis kveður [_Samþykkt um hundahald í Akureyrarkaupstað_](https://www.akureyri.is/is/stjornkerfi/stjornsysla/reglur-og-samthykktir/annad/samthykkt-um-hundahald-i-akureyrarkaupstad) í 2.gr\_.\_ um að "Hundahald er bannað í Grímsey og mega hundar hvorki dvelja þar né koma í heimsóknir." [Sjá einnig hér](https://www.ruv.is/frettir/innlent/hundabann-i-grimsey) um stjórnsýslukæru vegna málsins sem hefur verið vísað frá.
Sullaveiki og hreinsun hunda
Sullaveiki hrjáði Íslendinga í margar aldir og var um tíma einn af mannskæðustu sjúkdómum landsins. _Það er alkunnugt, að Ísland hefur lengi verið talið versta sullaveikisbælið í Norðurálfu og þó víðar væri leitað_ - skrifar Guðmundur Magnússon í [Yfirlit yfir sögu sullaveikinar á Íslandi, Reykjavík 1913](https://timarit.is/page/4911631#page/n0/mode/2up). Talið er að sullaveikin hafi upphaflega borist til landsins með sýktum hundum sem fluttir voru inn frá Vesturlöndum, einkum frá Þýskalandi. Elstu fornbókaheimildir geta þess að um 1200 hafi sjúkdómsmynd sullaveiki þekkst bæði í mönnum og skepnum. Sjúkdómsvaldur er lirfustig nokkurra undirtegunda _Echinococcus_ bandorms sem nota millihýsil (grasætur; kindur og kýr), sem innbyrðir egg bandormsins, og smitast svo yfir í lokahýsil (hundar) þegar sá étur líffæri millihýsilsins sem er sýkt með bandormsbelgjum fullum af lirfum. Heimild: [visindavefur.is](https://www.visindavefur.is/svar.php?id=62075) Danski læknirinn Harald Krabbe kom til landsins árið 1863 og dvaldi á Íslandi við rannsóknir á bandormum í hundum ásamt Jóns Finsen, héraðslæknis á Akureyri. Komust þeir að því að 28% íslenskra hunda væru sýktir. Á þessum tíma voru Íslendingar um 70 þúsund talsins en áætlaður hundafjöldi var á sama tíma 15 – 20 þúsund, eða einn hundur á hverja 3-4 íbúa. Ályktaði Krabbe að útbreiðsla og algengi sullaveikinnar á Íslandi skýrðist einkum af því að hér voru, miðað við höfðatölu, mun fleiri hundar en annars staðar (Guðmundur Magnússon, 1913). Sullaveikin gat dregið fólk og skepnur til bana og áætlað var að fimmti hver Íslendingur var smitaður af sulli. Taldi Krabbe að besta leiðin væri að fækka hundum og fræða íslenska alþýðu um eðli sullaveikinnar og leiðir til varnar smithættu. Fylgdi þessum niðurstöðum [_Tilskipun um hundahald 1869_](https://timarit.is/page/4911674#page/n43/mode/2up) til að fækka hundum og _Lög um hundaskatt 1890_ en það dugði ekki til að bæta ástandið. Það var til siðs á mörgum bæjum að hundum var leyft að sleikja aska fólksins, komast í sláturúrgangi, valsa um tún og hlöður, liggja í fóðurheyi sauðfjár um nætur og lepja neysluvatn úr ílátum manna. Upp úr aldamótum komu hundalækningar til sögu. Hundar voru safnaðir saman til hreinsunar á ákveðnum dögum og þeim gefið ormalyf. Hundahreinsun fór fram í húsi eða kofa, þar sem gólf og veggir voru steinsteyptir eða úr öðru þéttu efni, sem auðvelt var að hreinsa. Svelta þurfti hundana í sólarhring fyrir inngjöfina. Það þurfti að passa að hundarnir ældu ekki eftir inngjöfina annars þurfti að endurtaka hana og þegar þeir voru búnir að hreinsa sig með miklum niðurgangi á meðan þeir voru bundnir í kofanum í allt að sex klukkutímum þurfti að baða hundanna í sérstöku hreinsuefni áður en þeir fengu að fara heim til sín. Þessari aðferð var beitt lengi í sumum sveitarfélögum, sjá grein í [Dýraverndaranum](https://timarit.is/page/4954468?iabr=on#page/n29/mode/2up/search/averndarinn) frá 1. febrúar 1978. Myndin er tekin úr þeirri grein. En hundahreinsunin eins harkaleg og hún var, varð til þess að sullaveikinni var útrýmt á Íslandi á 20. öld og finnst því veikin ekki lengur á Íslandi. Í dag þarf að framkvæma hundahreinsun með ormalyfi vegna vöðvasullsbandormsins en sem betur fer eru aðferðirnar öðruvísi en áður fyrr. Sjá [nánar](https://www.mast.is/is/um-mast/frettir/frettir/bandormahreinsun-hunda) á vef MAST.
Vaskur frá Þorvaldsstöðum - fyrirmynd merkisins HRFÍ
Vaskur frá Þorvaldsstöðum var einn af átta hundum sem Mark Watson keypti á Íslandi og flutti til Kaliforniu á 6. áratug til að rækta íslenska fjárhunda svo þeir yrðu ekki aldauða. Áhugasömum er bent á þessa [grein úr Morgunblaðinu 1958](https://timarit.is/page/3284932#page/n5/mode/2up). Fljótlega eftir að hundarnir komu til Kaliforníu kom upp hundapest og drápust sumir hundana. Þeir sem lifðu eignuðust afkvæmi og virtust ekki hafa blandast öðrum kynjum. Watson flutti seinna til Englands og tók hundana með sér og lét halda ræktuninni áfram. Vaskur lifði hundapestina af og flutti með Watson til Englands þar sem hann gerði garðann frægan á Crufts sýningu 1960 þegar hann varð BOB (besti hundur tegundar) sjö ára gamall. Í [grein frá February 1960](https://drive.proton.me/urls/4JV6CQVNYM#xVGAiQfZfkSL) sem er mjög líklega úr blaðinu [Our dogs](https://www.ourdogs.co.uk/subindex/home.php) er haft eftir dómaranum Mrs. W. Barber: "Vaskur completely won over me as a good looking medium sized dog, sound and with the essentials of his breed standard clearly defined, he was a happy and friendly dog to meet and appeared to be enjoying his outing." Vaskur var dæmdur:"Novice 1" og "Open 1". Hér er hægt að sjá [ræktunarmarkmið](https://drive.proton.me/urls/XPXMMA6CHG#mjGHVKziw0wn) þess tíma sem Vaskur hefur líklega verið dæmdur eftir. Árið 1969 var Hundaræktarfélag Íslands (HRFÍ) stofnað á Hótel Sögu í Reykjavík en 29 áhugamenn um ræktun íslenska fjárhundsins stóðu að stofnun félagsins. Eitt markmið þess var að vernda og rækta íslenska fjárhundinn og var fyrsta stjórnarsamþykktin sú að undirbúa skráningu á sérkennum íslenska fjárhundsins. Mynd af Vaski frá Þorvaldsstöðum var síðan fyrirmynd í merki [Hundaræktarfélags Íslands](http://www.hrfi.is/). Félagið fékk seinna aðild að alþjóðahundaræktarsamtökunum FCI og hundaræktarsamtökum Norðurlandanna NKU og er í dag samstarfsvettvangur eigenda og áhugafólks ýmissa hundakynja. [Deild íslenska fjárhundsins (DÍF)](https://www.dif.is/DIF/index.php) var stofnuð 1979 og starfar innan HRFÍ sem ein stærsta deild félagsins. Merki deildarinnar er það sama nema að Vaskur horfir í hina áttina. Vonandi fær Vaskur að vera í friði í merki félagsins um ókomna tíð sem fulltrúi þjóðarhunds Íslendinga. Mynd af Vask úr bók Mark Watsons _The Iceland dog 874-1956._
Merkishundar
Í grúskinu mínu um sögu íslenska fjárhundsins hef ég rekist á margar áhugaverðir frásagnir um hunda og fólk. Ég er að reyna að fá einskonar strúktur í allt efnið sem ég er búin að lesa og safna til að koma því svo á framfæri á þessari síðu og einnig í sýningunni. Til þess er ég að lesa margt oftar en einu sinni til að átta mig betur á öllum samhengjum. Til dæmis datt ég núna áðan aftur í [grein um Kát frá Keldum](http://hundalifspostur.is/2016/01/27/ur-sami-katur-fra-keldum/) en þar stendur: _"Kátur frá Keldum Ól. 11-68 andaðist 22. des. 1978. Þessi merkishundur, sem flestir eða allir Ólafsvallahundar rekja ætt sína til, var fæddur á Keldum í október 1959 og var því á tuttuguasta aldursári er hann lést. Hann var fyrstu ár ævi sinnar á Írafelli í Kjós, en kom til Sigríðar og Kjartans á Ólafsvöllum árið 1964 og var þar síðan til dauðadags. Kátur frá Keldum var mikill eftirlætishundur á þessu stóra heimili og naut þar ýmissa forréttinda, en þar var jafnan margt hunda. Síðustu tvö árin var honum nokkuð farið að hraka, sjón og heyrn biluð og hann var orðinn giktveikur. Kátur var mjög fallegur hundur þegar hann var upp á sitt besta. Rauðgulur, með hvítan blett í hnakka, hvítar lappir og ljós í rófu. Hann var stór og myndarlegur, e.t.v. ívið of langur ef nokkuð var, byggingin annars prýðileg. Geðslag var sérstaklega gott og um gáfur hans efaðist enginn, sem til þekkti. Af honum er kominn mikill ættbogi. Foreldrar Káts voru Klói frá Sellátrum og Pollý frá Keldum, en til þeirra merkishunda eiga allir núlifandi íslenskir hundar ætt sína að rekja. G.S."_ Myndin af Kát sem fylgir greininni minnti mig á myndina sem ég notaði í blogg-póstinum um Strút, Kol og Mark Watson. Sú mynd er af Koli, pabba Strúts. Ég fór að leita í efninu sem Salín sendi mér um Strút og þar er meðal annars afrit af ættbók Strúts. Þar sá ég að Kolur, pabbi Strúts er ekki undan Kát heldur er mamma Strúts undan Kát frá Keldum. Sú tík hét Píla frá Ólafsvöllum og mamma hennar hét Táta. Við nánari skoðun kemur í ljós að Táta, Kátur og mamma Kols, sem hét Skotta frá Sætúni, voru alsystkini. Ég mæli með að skoða myndina hér fyrir ofan. Foreldrar þeirra voru, eins og fram kemur, Klói frá Sellátrum og Pollý frá Keldum. Klói átti fjögur afkvæmi með Pollý en Pollý átti samkvæmt [gagnagrunni DÍF](https://www.dif.is/hundarnir/hundar_grunnur_einstaklingur.php?id=4582) líka Snotru. Snotra var undan Trygg en hann var undan alsystkynunum Kát og Skottu. Snotra er ekki skráð í [gagnagrunni ISIC](http://www.islenskurhundur.com/Dog/Details/5097) frá því sem ég best veit. Þarna sést vel áskorunin á þeim tímum í því að framrækta íslenskan fjárhund úr mjög litlum hundastofn og hreint út sagt ótrúlegt afrek að þetta tókst. Ég ákvað að láta ættbók Strúts (með þakklæti til Salínar) fylgja þessum pósti en myndir af Klóa og Pollý er hægt að finna í [gagnagrunni ISIC](http://www.islenskurhundur.com/Dog/Details/4965).
Svei þér! þú, Íslands eyrnasperrti hundur!
Við tókum á móti hóp breskra ferðamanna í gær í okkar vinsæla prógrammi Horses&Heritage. Eins og oft áður sýndu gestirnir hundunum ekki minni áhuga og hestunum og fengu þeir að sjálfssögðu kynningu á þjóðarhundinum. Hópurinn var búinn að koma við í Glaumbæ og höfðu fengið upplýsingar um breska aðalsmanninn Mark Watson og björgunaraðgerðir hans varðandi gamla bæinn. Ég útskyrði fyrir fólkinu hvaða hlutverk Watson átti í björgun íslenska fjárhundsins og þau voru aldeilis hissa á því að tengundin er ekki meira þekkt í Bretlandi en raun ber vitni. Gat ég þá sagt þeim frá því að íslenski fjárhundurinn var í sérstöku uppáhaldi hjá fyrirfólki Bretlands á 15.öld og að William Shakespeare hafði meira en að segja nefnt hann í leikritinu „Henry V.“ sem skrifað var um 1600: **Pish for thee Iceland Dog! Thou prick-ear´d cur of Iceland!** **Svei þér! þú, Íslands eyrnasperrti hundur!** Þetta eru sennilega ekki fallegustu orð sem hafa verið skrifuð um íslenska fjárhundinn en þrátt fyrir það eru þau heimild um að hundategund frá okkar afskekktu eyju í Atlantshafinu var þekktur í Bretlandi á þeim tíma. Þessum bresku ferðamönnum fannst mjög áhugavert að fræðast um íslenska fjárhundinn og tengingu hans við þeirra eigin heimaland.
Er íslenski fjárhundur vinnuhundur?
Ég var að velta fyrir mér hvað fólk notar íslenska fjárhunda mikið sem vinnuhunda. Ég setti spurninguna fram á facebooksíðu Deild Íslenska fjárhundsins um daginn og fékk rosalega mikil viðbrögð á stuttum tíma. Það virðist að hundurinn er talsvert notaður í kringum sauðfé. Þeir taka virkan þátt í smalamennsku á haustin og spara þeir mönnum og hestum mörg hlaup í afréttum landsins. Það er bæði hægt að senda þá langt frá sér og láta þá gelta við hlið sér. Íslenski fjárhundurinn er rekstrahundur og heldur túnum sem og skógarreitum hreinum af sauðféi í ákveðnum radíus og er þar með ómetanlegur fyrir marga. Hundurinn fær líka notkun í kringum hross. Sumir hundar sækja hesta úr haganum og reka þá til eiganda sinna. Sagt var frá hundum sem veiða mýs á borð við ketti og er það vel þegið á sveitabæjum. Umræða átti sér stað um vinnueðli íslenska fjárhundsins sem er mjög frábrugðið smalaeðli í Bordercollie (BC) hundum. Á meðan BC hundar eru að safna féi með því að hlaupa í kring og þegja að jafnaði á meðan, er íslenski fjárhundurinn að nota geltið við vinnuna. Þetta eðli hefur hentað (og hentar ennþá) við íslenskar aðstæður og landslag. Eflaust vilja flestir sem eiga íslenskan fjárhund í borginni að hann gelti sem minnst og er hér að finna ákveðna togstreitu á milli eðli hundsins sem átti rétt á sér í þúsund ár og væntingar til hundsins í nútímasamfélagi. En enginn vill eiga gjammara - það eru allir sammála um og eru ræktendur íslenska fjárhundsins með óumdeilda ábyrgð þegar kemur að því að velja hunda til undaneldis. Arnþrúður Heimisdóttir sem hefur ræktað íslenska fjárhunda síðan 1998 undir nafninu Fljóta-ræktun kom með mjög fróðlegt innlegg um kenningar sínar varðandi sögu og ræktun íslenskra hunda í gegnum árin. Ég fékk leyfi fyrir því að birta innslag hennar hér: **\--** **Til hvers höfðu Íslendingar hunda:** 1\. Til að forða pínulitlum krökkum, að forða þeim frá því að ganga af göflunum og sturlast úr hræðslu og einmannaleik, krakkar sem áttu að vera smalar á nóttu sem degi, dauðhrædd við sögur um að tröll og draugar og annað dræpu þau. Vera vinir þeirra (enda eru þeir kannski bestu hundar í heimi til að efla fólki traust og kjark, vinalegir og kjarkaðir). 2\. Til að reka kindur úr túnum, vera virtual fence, enda byggði fólk bæi sína í miðjum bestu túnunum, svo hengu hundarnir heima við bæ og ráku fé úr túnum allan sólarhringinn. Ég heyrði í útvarpsþætti um daginn, Illuga lesa upp úr ferðasögu útlendings frá því 18 hundruð og eitthvað, þar sem hann lýsir því hvernig allir bændur þá eiga ca. 5 hunda sem reka úr túnum og hreinsa út ráfandi fé og hesta (enda voru engar girðingar á þeim tíma). Ég las í Landbúnaðarsögunni að það var gríðarleg áhersla upp úr landnámi að girða og girða, með steingörðum, girða af afrétti og tún og alls kyns. Allir karlmenn voru skyldaðir samkvæmt lögum til að vinna við þetta einn mánuð á ári. Svo um árið 1200 var þetta tekið úr lögum, allt of mikil vinna. Mín kenning er að þá fóru menn að rækta þessa heimaríku hunda sem reka úr túnum, enda urðu flestir/allir steingarðarnir fljótlega ónothæfir. 3\. Til að smala í göngum og þessháttar, líka við vetrarbeit þegar fullorðnir menn héldu fé að útibeit á sinu í snjó og alls kyns slæmu árferði, líka hjálpa krökkunum/smölunum að reka hjörðina í burt og heim (annars vegar hjarðir af lömbum, hins vegar hjarðir af fé sem var mjólkað). En ég efast um að þeir hafi nokkurn tímann sótt fé eins og borderar, amk. hef ég ekki orðið vör við að neinn Íslendingur í dag geri það, en kannski getið þið bent á dæmi um annað. 4\. Að hjálpa fólki til að rata heim í fárviðrum, bæði fólki á ferðalögum sem lenti óvænt í fárviðri, og vetrarsmölum sem lentu í sama, með kindur. 5\. Að hjálpa fólki að finna fé sem hafði grafist í snjó í fárviðrum. **\--** Ég þakka öllum sem tóku þátt í umræðunni sem var bæði fróðleg og þörf. Við megum aldrei gleyma fyrir hvað hundurinn var notaður í aldanna rás sem mótaði eðli hundsins sem við þekkum í dag. Ég persónulega vil sjá fleiri íslenska fjárhunda í sveitum landsins. Sem þjóðarhundur Íslendinga ætti hann að vera bæjarprýði á mörgum ef ekki öllum sveitabæjum. Að vera sveitahundur útilokar ekki að hundurinn geti líka staðið sig vel sem sýningarhundur. Það eru nokkur dæmi um íslenska fjárhunda sem hafa hlotið meistarastig og meistarartitla á sýningum HRFÍ sem standa sig einnig mjög vel í smölun og rekstri búpenings. Verum stolt af þessum vinalega og duglega þjóðarhundi okkar og vinnum gegn fordómum að um gagnslausa gjammara sé að ræða. Sýnum ábyrgð í ræktun og berum virðingu fyrir eðli hundsins. Þjálfum hann vel og leyfum honum að vinna samkvæmt eðli ef tækifærið gefst!
Um Strút, Kol og Mark Watson
Það er mjög áhugavert og gaman að vinna að svona verkefni. Ég finn fyrir miklum áhuga og ekki síður þörf á því að safna saman upplýsingum og sögum um íslenska fjárhundinn. Það þarf að varðveita þá og gera þá aðgengilega til framtíðar. Hundurinn er þjóðararfur Íslendinga, og hann hefur fylgt þjóðinni í gegnum súrt og sætt í meira en 1000 ár. Það er ábyrgð okkar nútímafólks að viðhalda vitneskju um sögu hans. Ég rakst á facebook póst í sambandi við Dag Íslenska fjárhundsins þar sem kanadísk kona sýndi mynd af hundinum Strút. Strútur var fyrsti íslenski fjárhundurinn í Kanada sem vitað er um í nútímanum en hann kom þangað 1969. Ég komst í samband við Salín Guttormsson, konuna sem póstaði myndinni og við höfum skrifast talsvert á á undanförnu. Salín hefur nýlega gefið út grein um sögu Strúts sem birt var í "Lögberg - Heimskringla" og fékk ég leyfi til að birta greinina hér á vefsíðunni (sem verður væntanlega í haust). Faðir Salíns hafði verið í bréfasamskiptum við Mark Watson 1970 en hann reyndi að kaupa bókina "The Iceland dog" sem var því míður orðin ófáanleg. Watson svaraði honum að bókin væri uppseld og ekkert eftir af prentuninni en sendi honum ljósrit af helstu köflum bókarinnar ásamt uppfærðum formála. Watson skrifar í bréfinu sínu að um það bil 50 íslenskir fjárhundar væru til í Bretlandi og þeir viðurkenndir af breska hundaræktarfélaginu. Breska hundaræktunarfélagið hafði viðkennt tegundina 1905. Hins vegar er tegundin ekki viðurkennd nú til dags þar sem of fáir Íslenskir fjárhundar eru til í Bretlandi. Watson skrifar einnig í bréfinu að hann hafði nýlega flutt tvo hunda til Englands sem hann keypti frá Sigríði Pétursdóttir á Ólafsvöllum. En Strútur var einnig úr ræktun Sigríðar og læt ég hér fylgja mynd af Kol, faðir Strúts. Sigríður Pétursdóttir tók myndina 1969. Salín leyfði mér að sýna þessa mynd og ég þakka henni kærlega fyrir að segja mér frá Strút og bréfasamskiptum þeirra Watsons og faðir hennar. Það er ómetanlegt fyrir mig að fá þessar frásagnir.
Hátíðardagur
Þjóðarhundur Íslendinga á daginn í dag! Í ræktunarmarkmiðinu fyrir íslenskan fjárhund stendur: "Íslenski fjárhundurinn er þjóðarhundur Íslendinga. Hann er afkomandi hunda sem bárust til landsins þegar á landnámsöld. Hundurinn varð bændum ómissandi við smölun og yfirsetu og vinnueiginleikar hans hafa aðlagast landslagi, búskaparháttum og harðri lífsbaráttu Íslendinga á liðnum öldum. Íslenski fjárhundurinn er norrænn smalahundur, tæplega meðalstór og kröftugur, með upprétt eyru og hringað skott. Séð frá hlið mynda lengd og hæð hundsins rétthyrning. Mildur, greindarlegur og brosleitur svipur, öruggt og fjörlegt fas er einkennandi fyrir íslenska fjárhundinn. Hárafar er með tvennu móti, ýmist snöggt eða loðið. Báðar gerðir eru þéttar og mjög veðurþolnar. Kynjamunur er greinilegur á milli rakka og tíkar." Áhugasamir geta haldið áfram að lesa í [FCI-Ræktunarmarkmið nr: 289](https://www.dif.is/UmTegundina/raektunarmarkmid_islenskur_fjarhundur_islenska_18-07-2018.pdf) Við kíktum að venju við í Glaumbæ í dag og glöddum og fræddum gesti safnsins um þjóðargersemina okkar! Til hamingju með daginn!
Mark Watson - bjargvættur íslenska fjárhundsins
Mark Watson er mörgum Íslendingum kunnugur. Afrekum Watsons eru ekki gerð skil á í stuttum bloggpósti og hann mun fá meira pláss á vefsíðunni og á sýningunni von bráðar en ég ætla samt að draga saman nokkra punkta því nú styttist í Dag íslenska fjárhundsins þann 18. júlí, sem er fæðingardagur Mark Watsons. Mark Watson var fæddur 18. júlí 1906 í Bretlandi. Fjölskylda hans var mjög auðug og átti búgarð í Skotlandi og sumarbústað í Austurríki. Hún bjó glæsilega í London. Watson var vel menntaður og stundaði nám við bestu skóla Bretlands og einnig á meginlandinu. Hann talaði reiprennandi frönsku og góða þýsku. Hann ferðaðist víða um heim og fékk áhuga á Íslandi strax í æsku. Honum dreymdi um ævintýri á Íslandi og kom í sína fyrstu ferð til Íslands sumarið 1937. Árið á eftir fór hann ríðandi um landið. Á þessum ferðum tók hann ljósmyndir og hreyfimyndir sem sýndar voru í London og á heimssýningunni í New York árið 1939. Watson var Íslendingum örlátur. Hann gaf þjóðminjasafninu á annað hundrað vatnslitamyndir eftir Collingwood, breskann málara sem ferðaðist um Ísland í lok nítjándu aldar, auk annarra listaverka sem hann færði safninu að gjöf. Sumarið 1938 kom hann í Glaumbæ í Skagafirði og tók ástfóstur við gamla bæinn. Watson vildi kaupa Glaumbæ, og endurreisa í upprunalegri mynd og gera að safni. En bærinn var ekki falur. Þegar hann var kominn heim ákvað hann að senda tvöhundruð sterlingspund til Íslands, svo hefja mætti viðgerðir á Glaumbæ. Watson var mikill hundamaður og var einn fyrstur manna til að gera sér grein fyrir að íslenska fjárhundakynið var að deyja út. Hann ákvað því að bjarga kyninu. Hann lét safna saman hundum sem fundust með hið dæmigerða útlit íslenska fjárhundsins og keypti þá. Síðar voru þeir sendir til Kaliforníu þar sem hann bjó um árabil á búgarðinum Wensum kennel í Nicasio. Árið 1957 gaf Mark Watson út bók um íslenska hundakynið. Bókin heitir _The_ _Icelandic dog 874 – 1956_ og í henni telur Watson upp öll gögn sem hann fann um íslenska fjárhundinn. Watson aðstoðaði Sigríði Pétursdóttir frá Ólafsvöllum (sem mun fá ýtarlegri umfjöllun á þessum vettfangi síðar) við að flytja íslenska fjárhundshvolpa úr hans ræktun frá Englandi til Íslands til að hefja mikilvægt ræktunarstarf. Sigríður Pétursdóttir stofnaði ásamt fleirum Hundaræktarfélag Íslands árið 1969. Markmið félagsins var verndun og ræktun íslenska fjárhundakynsins. Á stofnfundinum var samþykkt að sýna Íslandsvininum Mark Watson þá virðingu að gera hann að heiðursstofnfélaga, þar sem hann hefur haft frumkvæði að verndun íslenska fjárhundsins, auk þess sem hann skrifaði bók um hundategundina. Í byrjun árs 1973 gaf Watson, Íslendingum dýraspítala með öllum búnaði. Mark Watson lést á heimili sínu í London í mars 1979. Áhugasömum er bent á smárit Byggðasafns Skagafjarðar [Mark Watson og Glaumbær](https://www.glaumbaer.is/static/files/Skjol/vi-mark-watson-og-glaumbaer.pdf) og greinina [Mark Watson og dagur íslenska fjárhundsins](http://hundalifspostur.is/2015/11/30/mark-watson-og-dagur-islenska-fjarhundsins/) eftir Þórhildi Bjartmarz til að fræðast meira um hann.
Listaverk til heiðurs íslenska fjárhundsins
Ég fékk ungu listakonuna Josefina Morell, sem búsett er í Borgarfirðinum til að gera útilistaverk handa mér til heiðurs íslenska fjárhundsins. Eftir nokkrar vangaveltur ákváðum við að hún myndi gera höggmynd eða einskonar prófilmynd úr líparítstein. Viðeigandi steinn fannst loksins í Bæjargilinu í Húsafelli. Steinninn er fjólublár og mjög fallegur. Mynd af Sóma var síðan fyrirmynd og útkoman er glæsileg. Josefina kom og afhenti mér verkið í fyrradag. Steininum var komið fyrir á vegg torfréttarinnar til að byrja með en staðsetningin verður endurskoðuð við tækifæri. Ég er rosalega ánægð með verkið og hver veit, kannski er þetta eina höggmynd af íslenskum fjárhundi sem til er á Íslandi? Allavega finnst mér vera kominn tími til þess að eiga minnismerki um þjóðarhundinn!
Gamlar myndir
Eitt af því sem ég ætla að gera í þessu verkefni er að setja upp gagnagrunn með myndum, gömlum og nýjum, svarthvítum og lituðum. Myndir segja alltaf sögu um samband manns og hunds. Ég er búin að fá nokkrar myndir úr ljósmynda- og byggðasöfnum og einnig nokkrar úr einkaeign. Myndin sem fylgir þessum pósti var tekin 1960 í Þernuvík í Ísafjarðadjúpi og sýnir hundinn Brand og dreng að nafni Gunnars. Það er Gilla frá Hnífsdalsræktun sem sendir mér þessa mynd og áhugaverð saga um Brand fylgir henni. Hún verður sögð síðar. **Ef þú átt myndir kæri lesandi, sem þú ert tilbúin/n að láta af hendi í gagnagrunninn, endilega hafðu samband við mig!**
Kirkjuferðir
Það finnst margt áhugavert á [Sarpur.is](https://www.sarpur.is/), sem er menningarsögulegt gagnasafn. Meðal annars er stórt safn um þjóðhætti og þegar leitað er eftir efni um hunda kemur margt forvitnilegt upp. Eins og frásögn um kirkjuferðir í gamla daga: "...Það var varla hægt að segja að kirkjuferðir væru nein undantekning frá því að þá væru hundar með í för. Til kirkju komst oft margt hunda bæði viljandi og óviljandi og voru oft þar til mikilla leiðinda, t.d. komust inn í kirkjugarðinn og fóru þar í áflog sem oft var vani þeirra sem áður sagði. Sumir sluppu inn í sjálfa kirkjuna meðan á messu stóð og skriðu undir bekkina. Ekki leist þeim þó að vera þar inni. Það var ekki trútt um að mesta andaktin færi af sumum þegar meðhjálparinn kom, tók í hnakkadrambið á hundinum og dró hann ýlandi út úr kirkjunni..." [Sarpur/Þjóðhættir. Karlmaður, fd. 1912, Kirkjubæjarklaustri](https://www.sarpur.is/Adfang.aspx?AdfangID=542101)
Bókagjöf
Ég hef verið svo heppin að eignast bókina "THE ICELAND DOG 874-1956" eftir Mark Watson nýlega en bókin er algjör fjársjóður fyrir áhugafólk um sögu íslenska fjárhundsins eins og mig. Bókin var gefin út árið 1957 en í henni telur Watson upp öll gögn sem hann fann um íslenska fjárhundinn frá landnámsárunum til "dagsins í dag" eins og stendur í formálanum sem var skrifaður af Watson árið 1956. Watson kostaði sjálfur útgáfu bókarinnar og ágóða sölunnar gaf hann Dýraverndunarfélagi Reykjavíkur á sínum tíma. Talið er að bókin var gefin út í 500 eintökum sem er að sjálfsögðu ekki mjög mikið og þess vegna er bókin mjög sjaldgæf og verðmæt í dag. Bókin er gjöf til mín fyrir sýninguna um sögu íslenski fjárhundsins en það er Jørgen Metzdorff sem gaf mér hana eftir að hann frétti af verkefninu mínu. Jørgen ræktar íslenska fjárhunda í Danmörku ([Naskur ræktun](https://www.naskur.dk/)) og er mikinn áhugamaður um sögu hundsins. Hann hefur rannsakað bókina mjög vel og haldið fyrirlestur um hana í tengslum við Dag íslenska fjárhundsins. Þar sem Jørgen átti þrjú eintök af bókinni ákvað hann að gefa mér eitt eintak fyrir sýninguna. Er ég honum mjög þakklát fyrir það! Bókin er ómissandi fyrir sýninguna um íslenska fjárhundinn. [Hægt er að fletta í gegnum bókina hér.](https://drive.proton.me/urls/MSZXKPRSBW#NJ3Xh5blzdvJ)
Lifandi listaverk
Þann 15. febrúar 1994 flutti Guðni Ágústsson, alþingismaður, tillögu um að auka veg og virðingu íslenska fjárhundsins: **"Íslenski fjárhundurinn er þjóðararfur og þjóðargersemi Íslendinga, hann er lifandi listaverk sem okkur ber að varðveita."** Alþingi ályktaði honum að skipa nefnd til að gera tillögur um aðgerðir til að vernda íslenska fjárhundinn og hreinrækta stofninn. [Tillöguna er hægt að lesa hér](https://www.althingi.is/altext/117/s/0588.html). Friðjón Þórðarson, fyrrverandi ráðherra og sýslumaður, sá það glettna bæði í greinargerðinni og málflutningi Guðna og dró efni ræðunnar saman í vísu sem hljómar svona: **  Ó,íslenski fjárhundur,lifandi listaverk** **  með ljómandi augu sem höfða til réttlætiskenndar.** **  Með hringaða rófu og hálsband um loðna kverk,** **  Nú heiti ég á þig að komast til allsherjarnefndar.** ** ** ## **Gleðilega þjóðhátíð!**
Samfélagsmiðlar
Til að byggja upp tengslanet og kynna verkefnið er óumflýjanlegt að vera sýnilegri á samfélagsmiðlum. Facebook síða var nýlega set upp þegar blogg síðan fór í loftið og mun ég færa þar inn fréttir um verkefnið og síðan um sýninguna. Instagram reikningurinn er meira hugsaður fyrir daglega hundalífið á Lýtingsstöðum og geta áhugasamir fylgst með okkur þar. Við hlökkum til að tengjast sem flestum.
75 ára afmælishátíð í Glaumbæ
Það var blásið í glæsilega afmælishátíð í Glaumbæ þann 29 maí, en þá voru 75 ár liðin frá því að Mark Watson gaf peninga til að varðveita bæinn. Byggðasafn Skagfirðinga er þar með elsta byggðasafn Íslands - þökk sé þessarar peningagjafar Watsons. Mark Watson er, eins og kom fram í fyrri færslu, líka kallaður bjargvættur íslenska fjárhundsins. Það gaf tilefni til þess að koma með íslenska fjárhunda á afmælishátíð og vöktu 12 hundar mikla athygli og kátínu hjá gestum og gangandi.
Lógóið
Mér finnst nauðsynlegt að byrja sem fyrst að kynna verkefnið en til þess þarf fallegt merki. Sómi átti að vera í merkinu enda er hann upphaf alls sem viðkemur íslenska fjárhundinum hér á bæ. Þar sem hann og torfhúsin á Lýtingsstöðum eru óaðskiljanleg var ákveðið að hafa þau líka með. Í verkið fékk ég unga konu frá Bandaríkjunum sem á og ræktar íslenska fjárhunda vestan hafs og gerir hundatengt markaðsefni ([greyfindesign.com/home-dog](https://www.greyfindesign.com/home-dog)). Kristine Olivia hannaði merkið fyrir mig eftir þessari mynd af Sóma.
Styrkurinn
Í desember 2022 var mér tilkynnt að verkefninu mínu Þjóðarhundur Íslendinga yrði veittur styrkur úr uppbyggingarsjóði Norðurlands vestra upp á 1,6 milljón. Ég er mjög þakklát því, vegna þess að styrkurinn gerir mér kleift að geta unnið verkefnið og byrjað var strax í janúar 2023 við undirbúning. Framundan er rannsóknarvinna, vinna að heimasíðu verkefnisins, markaðsaðgerðir, skrif texta og söfnun sagna um hunda. Ég mun nýta þetta ár til að undirbúa sýninguna og stefni á að opna hana um sumarið 2024.
Þjóðarhundur Íslendinga
Ég byrjaði að sökkva meira og meira í sögu íslenska fjárhundsins. Ekki bara til að kynna hann betur fyrir gestina mína heldur var ég farin að falla gjörsamlega fyrir þessari tegund. Sem menningarfræðingur blundar í mér forvitni og áhugi fyrir öllu sem er íslenskt og einstakt. Haustið 2022 tók ég þá ákvörðun um að sækja um styrk hjá SSNV til að setja upp sýningu um sögu íslenska fjárhundsins. Á meðan ég skrifaði umsóknina mótaði ég hugmyndina um þessa sýningu. Ég kom mér í samband við fólk sem ég vissi að hefur unnið undanfarna áratugi við að styrkja ímynd íslenska fjárhundsins. Mig langar að nefna Þórhildi Bjartmarz sem hefur safnað miklu efni um hundinn, haldið fyrirlestra um viðfangsefnið og haldið út vefsíðunni [hundalifspostur.is](https://hundalifspostur.is/) þar sem margt áhugavert er að finna. Þórhildur tók vel á móti mér og sýndi mér öll gögnin sem hún hefur safnað að sér. Við spjölluðum margt og þessi fundur með henni gaf hugmyndinni minni meiri dýpt og ég er henni mjög þakklát fyrir þessa innsýn og velvild í minn garð.
Dagur íslenska fjárhundsins
Post Covid - Þegar lífið var komið aftur á eðlilegan stað mætti ég með Sóma á hundasýningar og með Sóma og Hraundísi á viðburði í tengslum við dag íslenska fjárhundsins (18.júlí ár hvert) í Glaumbæ. Þangað koma gjarnan hundaeigendur á Norðurlandinu saman. Í því samhengi er vert að nefna Mark Watson sem gjarnan er kallaður bjargvættur íslenska fjárhundsins (meira um það síðar) en hann er líka bjargvættur Glaumbæjar þar sem hann gaf rausnarlega peningaupphæð til að varðveita gamla bæinn. Fæðingardagurinn hans er 18.júlí sem var valinn sem dagur íslenska fjárhundsins. Dagur íslenska fjárhundsins er haldinn hátíðlega síðan 2016 og Deild íslenska fjárhundsins innan HRFÍ heldur utan um hann hér á Íslandi.
Horses & Heritage
Frá því um sumarið 2021 tóku Sómi og Hraundís þátt í móttöku ferðamannahópa og urðu strax mjög vinsæl í prógramminu okkar sem við köllum Horses & Heritage. Í þessu prógrammi kynnum við sögu og eiginleika íslenska hestsins, torfhúsin sem byggingararf íslendinga og íslenska fjárhundinn. Oft stelar hundarnir senunni og leika kúnstirnar sínar upp á torfhúsinu. Það er alveg óhætt að segja að hundarnir slá alltaf í gegn hjá ferðamönnunum.
Hraundís
Í apríl 2021 eignaðist ég yndislega tík, hana Huldudals Hraundísi, kölluð Skottu í daglegu tali. Þegar ég tók við henni var hún 9 mánaða og illa slösuð. Hún fór í aðgerð þar sem þurfti að fjarlægja mjaðmakúluna. Aðgerðin og bataferlið gekk vonum framar og eftir fimm mánuði var hún næstum því óhölt. Við þurfum að fylgjast vel með henni en hún lifir góðu lífi í dag. Hraundís er að mörgu leyti allt öðruvísi en Sómi og það er alltaf skemmtilegt að fylgjast með þeim. Hún tekur að sér hlutverkið að fylgjast vel með hrossunum og er dugleg að smala þeim heim og inn í hús með tilheyrandi gelti á meðan Sómi er meira fyrir sauðfé.
Heimsfaraldur
Í mars 2020 skall heimsfaraldurinn á og fólk var beðin um að halda sig heima. Myndir af Sóma glöddu vini og vandamen um allan heim á þessum skrítnum tímum endar hafði ég nógan tíma til að mynda og setja á samfélagsmiðla. Örfáir ferðamenn sóttu okkur heim þetta örlagaríka ár en Sómi heillaði alla sem komu á hlað. Unnið var að ýmsum markaðsaðgerðum fyrir starfsemi okkar á Lýtingsstöðum sumarið 2020 og lék Sómi hlutverk í þeim öllum. Smátt og smátt kviknaði hugmynd um að gera meira úr viðfangsefni íslenska fjárhundsins en fyrst vildi ég kynna mér betur umhverfi hundsins á Íslandi. Ekki auðvelt í miðjum heimsfaraldri en samfélagsmiðlar gáfu tækifæri til að kynnast öðrum eigendum og ræktendum íslenska fjárhundsins á Íslandi. Einnig var mikið um fræðslu í gegnum netfyrirlestra.
Íslands Sómi
Í desember 2019 bættist íslenski fjárhundurinn Reykjavalla Íslands Sómi í fjölskylduna okkar. Á undan honum höfum við átt Border Collie blendinga, sem voru einnig yndislegir hundar. Fljótlega eftir að Sómi kom heim varð okkur ljóst að hann væri gersemi og gæti nýst í þá uppbyggingu sem búin er að eiga sér stað hér á Lýtingsstöðum í nokkur ár: að kynna íslenska menningararfleifð. Sómi uppgötvaði þakið á torfhúsunum okkar sem útsýnisstað alveg eins og hundar gerðu í gamla daga. Sómi og torfhúsin urðu strax vinsælasta myndefnið á komandi mánuðum.
HAFA SAMBAND
Lýtingsstaðir, 561 Varmahlíð.
Phone: +354 893 3817
[email protected]
HAFA SAMBAND->
Lýtingsstaðir, 561 Varmahlíð.
Phone: +354 893 3817
[email protected]
