Íslenski Fjárhundurinn
Íslenski fjárhundurinn, þjóðarhundur Íslendinga, hefur fylgt þjóðinni allt frá landnámi og er órjúfanlegur hluti af sögu og menningu landsins. Á árinu 2025 opnum við einstaka sýningu á Lýtingsstöðum í Skagafirði, helgaða þessari einstöku hundategund og sögu hennar. Komdu og upplifðu þessa einstöku sýningu – fræðsla, saga og upplifun bíða þín!
BLOG
Skyggnuljósmyndir
Fyrr í haust hringdi í mig maður, Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, fornleifafræðingur og [bloggari](https://postdoc.blog.is/blog/postdoc/about/). Samtalið var mjög áhugavert og við spjölluðum mest um þann merka mann Mark Watson. Vilhjálmur hafði hitt Watson á sínum barnsaldri: "Hann kom eitt sinn heim til föður míns og keypti af honum gamalt landakort af Íslandi. Watson var boðið í kaffi og kökur. Hann var meðal hærri manna og var með sérstaklega háan haus miðað við föður minn, og menn með slíka hausa þurfti oft að leita lengi eftir á Íslandi." skrifar hann í einu [bloggpósti.](https://fornleifur.blog.is/blog/fornleifur/entry/2279685/) Síðan sagði Vilhjálmur mér frá því að hann keypti kassa á eBay vegna þess að innihaldið vakti forvitni hans en "...um var að ræða heila röð mynda og tilheyrandi minnispunkta yfir skyggnumyndir, 8x8 cm að stærð." Röðin bar heitið A Journey to Iceland. Í kassanum voru 35 skyggnumyndir, frá 4. áratug síðustu aldar. Kom svo í ljós að myndirnar höfðu tilheyrt Mark Watson og höfðu verið sýndar á heimssýningu í New York 1939. [Sjá einnig hér](https://fornleifur.blog.is/blog/fornleifur/entry/2307361/). Vilhjálmur setti myndirnar saman í mynband og hlóð því upp á YouTube þannig að hægt er að horfa á myndirnar eins og þær voru sýndar á sínum tíma í fyrirlestri í New York. [Sjá hér](https://youtu.be/Yc84jF3NEMw?si=7keUS0cfeFVWi9B2). Það er einnig áhugavert að lesa [minnispunkta Watsons](https://fornleifur.blog.is/users/5c/fornleifur/files/iceland_lecture_0001_21343.pdf) fyrir fyrirlestinn sem fylgdi kassanum. Punktarnir eru skrifaðir með ritvél en einnig handskrifaði Watson inn á þá. Mynd nr. 29 sem er hér fyrir ofan er af íslenskum hundi. Um hundinn skrifar hann: "A dog more famous than the english sheepdog. Came with first settlers? Will work a mile from master, by signals. Though part of the family never sleeps indoors; below window even in snow. Even Shakespeare mentions it in Henry V, Act2 Sc.1 "The Iceland Cur". Friendly to foreigners, proves well treated. Size of Foxterrier, generally cream, or black and white." Áhugi Watsons á hundinum var þegar kviknað á þessum árum. Í björgunaraðgerðirnar fór hann ekki fyrr en 1955. Meira um tilurð myndanna sem Watson tók aðallega 1937 er hægt að lesa í grein eftir Önnu Snorradóttir sem birtist í [Lésbók Morgunblaðsins 1988.](https://timarit.is/page/3307270?iabr=on#page/n35/mode/2up) Símtal Vilhjálms var virkilega áhugavert og færði mér enn meiri þekkingu á Watson og ást hans til Íslands og íslenska hundsins. Þakka ég Vilhjálmi kærlega fyrir að hafa haft samband og sagt mér frá skyggnumyndakassanum og ekki síður fyrir tækifærið að sjá myndirnar á YouTube myndbandinu sem hann setti saman.
Þegar haustar
Þegar haustar er gott að taka stöðuna. Það hefur staðið til í dálítinn tíma, en nú virðist veturinn vera kominn. Snjór kingur niður í flestum landshlutum, þó minnstar snjókomur séu hér fyrir norðan. Myndin hér fyrir ofan lýsir vel því sem gerðist á haustdögum. Í septemberútgáfu tímaritsins "Kennel Gazette" frá breska hundaræktafélaginu The Kennel Club birtist þriggja blaðsíðna grein með viðtali við mig og fullt af myndum af opnun Söguseturs Íslenska fjárhundsins. Þetta er frábært, sérstaklega í ljósi þess að áhugi á íslenska fjárhundinum hefur aukist verulega í Bretlandi eftir að tegundin var viðurkennd af félaginu á þessu ári. Nú er loksins hægt að rækta og sýna íslenska fjárhunda í Bretlandi. Í september tók Darren Adam frá RÚV English Radio aftur viðtal við mig. Í þetta sinn fengum við að ganga saman um Sögusetrið og ræða það sem fyrir augu bar. [Hægt er að hlusta á viðtalið hér.](https://www.ruv.is/english/2025-09-29-ruv-english-radio-the-icelandic-sheepdog-heritage-centre-454737) Á meðan ég man eftir því, var innslag í kvöldfréttum RÚV í sumar sem ég átti eftir að segja frá. [Hægt er að horfa á fréttina hér.](https://www.ruv.is/frettir/innlent/2025-06-29-fannst-ordid-longu-timabaert-ad-kynna-islenska-fjarhundinn-og-opnadi-safn-446993) Rannsóknarfélagi minn í Danmörku, Jørgen Metzdorff ([www.naskur.dk](http://www.naskur.dk)), færði mér höfðinglega gjöf: annað eintak af bókinni hans Mark Watson, "The Iceland Dog 874-1956" sem ég er mjög þakklát fyrir. Einnig fékk ég bókina "Hundurinn minn" eftir Watson sem ég hef leitað lengi að og bókina "Íslenski fjárhundurinn" eftir Gísla Pálsson. Jørgen gaf mér líka frímerki í safnið mitt. Takk, Jørgen. Þessar gjafir koma sér vel! Ég skrifaði grein fyrir þýska tímarit félagsins "Deutsch-Isländische Gesellschaft e.V Köln" og "Freunde Islands e.V. Hamburg" um upphaf og framkvæmd verkefnisins um íslenska fjárhundinn. Við það tilefni tók ég saman tölur og komst að því að um 2.500 manns hafa heimsótt Sögusetrið frá opnun í maí til loka septembers. Þetta er bara nokkuð gott. Talan samanstendur af fólki sem kom sérstaklega til að sjá sýninguna, sem og þeim sem komu óvænt við og skoðuðu sýninguna á leið í hestaleigu eða meðan á dvöl þeirra hjá okkur stóð. Allir rútuhópar fá aðgang að sýningunni. Kannski skoðuðu ekki allir sýninguna mjög ítarlega, en ég hef allavega kynnt íslenska fjárhundinn fyrir öllum þessum fjölda. Í síðustu viku komu um 70 manns í heimsókn í tilefni uppskeruhátíðar ferðaþjónustunnar á Norðurlandi. Það var gaman að kynna Sögusetrið sem nýjung fyrir kollegum okkar á Norðurlandi. Hvað er framundan? Að klára nokkur verk í húsinu, sem fékk nafnið Hraunkot (í höfuðið á tíkinni minni, Hraundísi), setja upp fleiri myndir og búa til möppu með öllum blaðagreinum frá því í sumar. Einnig þarf að yfirfara annað sem mér hefur áskotnast í sumar. Ég er með fleiri hugmyndir til að bæta sýninguna, en það krefst mikillar vinnu. Ég segi frá því þegar þar að kemur.
Viðurkenning
Í síðustu viku fengum við viðurkenningu frá Sveitarfélagi Skagafjarðar fyrir „Einstakt framtak" – Sögusetur íslenska fjárhundsins. Í umsögninni segir: "Eftir tveggja og hálfs árs rannsóknar- og undirbúningsvinnu opnaði fjölskyldan á Lýtingsstöðum Sögusetrið, Sögusetur íslenska fjárhundsins í sérbyggðu húsnæði í maí á þessu ári. Um er að ræða einstaka sýningu um sögu íslenska fjárhundsins sem hefur það markmið að varðveita og miðla upplýsingum um þessa séríslensku hundategund, gefa henni rými og gera hana sýnilega og aðgengilega. Á setrinu getur fólk fræðst um sögu hunda á Íslandi, allt frá landnámi til nútímans, um þjóðtrú og einnig sögur af frægum hundum. Einnig er hægt að horfa á alls kyns myndbönd og heimildarmyndir, skoða gamlar ljósmyndir og koparstungur, fletta í gegnum bækur, lesa gömul skjöl og bréf og uppgötva mýkt spunnins bands úr hundahári. Þrír íslenskir fjárhundar á bænum mynda skemmtilega móttökunefnd. Sögusetur íslenska fjárhundsins hefur vakið mikinn áhuga bæði Íslendinga og erlendra ferðamanna, auk þess sem fjölmiðlar hafa fjallað um það. Sögusetur íslenska fjárhundsins er lifandi vitnisburður um hvernig ástríða, virðing og sjálfbærni geta sameinast í einstöku framtaki, sem varðveitir menningararf fyrir komandi kynslóðir." Við erum afar stolt af þessari viðurkenningu og þökkum kærlega fyrir okkur.
HAFA SAMBAND
Lýtingsstaðir, 561 Varmahlíð.
561 Varmahlíð
Sími: +354 893 3817
[email protected]
